Άγιος και Απόστολος Φιλίππου

14 Νοεμβρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου

 

 

Ο Άγιος Φίλιππος ήταν ένας από τους δώδεκα μαθητές του Κυρίου. Καταγόταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, και ήταν "συμπολίτες" με τον Ανδρέα και με τον Πέτρο. Τον κάλεσε μαθητή Του ο ίδιος ο Κύριος στο αποστολικό αξίωμα, ο Φίλιππος όχι μόνον ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα, αλλά έσπευσε γεμάτος χαρά και ενθουσιασμό να αναγγείλλει το χαρμόσυνο γεγονός και στον φίλο του Ναθαναήλ, λέγοντάς του ότι «ευρήκαμεν Ιησούν».

Όταν ο Χριστός μιλούσε στους μαθητές Του, λίγο πριν από το πάθος Του, και τους έδινε τις τελευταίες συμβουλές και παρακαταθήκες, ο Απόστολος Φίλιππος του ζήτησε να τους δείξει τον Θεόν Πατέρα: «Κύριε δείξον ημίν τον Πατέρα και αρκεί ημίν». Δηλαδή: Κύριε, αποκάλυψε μας, δείξε μας τον Πατέρα, και αυτό μας αρκεί.
Και ο Κύριος μεταξύ άλλων του απάντησε: «Ου πιστεύεις ότι εγώ εν τω πατρί και ο Πατήρ εν εμοί έστι; Τα ρήματα α εγώ λαλώ υμίν, απ' εμαυτού ου λαλώ, ο δε Πατήρ ο εν εμοί μένων Αυτός ποιεί τα έργα». Δηλαδή: Δεν πιστεύεις, Φίλιππε, ότι εγώ είμαι αχώριστα συνδεδεμένος με τον Πατέρα, ώστε εγώ να είμαι και να μένω μέσα στον Πατέρα και ο Πατέρας να είναι και να μένει μέσα μου; Είμαι δε τόσο πολύ ενωμένος, ώστε αυτά που σας διδάσκω δεν είναι από τον εαυτό μου. Άλλα ο Πατέρας μου πού μένει μέσα μου, Αυτός ενεργεί τα υπερφυσικά έργα.
Ο Απόστολος Φίλιππος κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Μικρά Ασία και είχε ως ακολούθους και βοηθούς τον Απόστολο Βαρθολομαίο και την κατά σάρκα αδελφή του Μαριάμνη. Συνελήφθει στην Ιεράπολη της Συρίας από ειδωλολάτρες, βασανίστηκε σκληρά και με μαρτυρικό και βάναυσο τρόπο, και ενώ προσευχόταν καρφώθηκε πάνω σε ξύλο και έτσι παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο.
Το σεπτό σκήνωμα του Αγίοιυ και Αποστόλου Φιλίππου βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Σταυρού στο Όμοδος.

ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΓΟΥΡΙΟΥ, ΣΑΜΩΝΑ ΚΑΙ ΑΒΙΒΟΥ ΤΩΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ

15 Νοεμβρίου, ημέρα μνήμης των Αγίων Γουρίου, Σαμωνά και Άβιβου των Ομολογητών

 

 

Οι Άγιοι Γουρίας και Σαμωνάς, αγωνιζόμενοι για την χριστιανική πίστη, συνελήφθησαν από τον ηγεμόνα Αντωνίνο, κατά το διωγμό επί αυτοκρατορίας Διοκλητιανού. Και αφού υπέστησαν με θαυμαστή υπομονή πολλά βάσανιστήρια, αποκεφαλίστηκαν.
Ο Άγιος Άβιβος έζησε λίγα χρόνια αργότερα και ήταν από ένα χωριό της Έδεσσας που ονομαζόταν Αποθελσαία. Τότε βασιλιάς ήταν ο Λικίνιος, ο γνωστός αντίπαλος του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ο Άβιβος, λοιπόν, προχειρίστηκε Ιεροδιάκονος και διακρινόταν για τη μεγάλη ευσέβεια, και τον μεγάλο ζήλο του. Ιδιαίτερα, όμως, διακρινόταν για τη θερμή αγάπη του στο Ιερό κήρυγμα,

τηρώντας το θεόπνευστο Λόγο της Αγίας Γραφής, που λέει: «Κήρυξαν τον λόγον, επιστήθι ευκαίρως ακαίρως, έλεγξαν, επιτίμησαν, παρακάλεσαν, εν πάση μακροθυμία και διδαχή». Κήρυξε, δηλαδή, το Λόγο του Θεού, στάσου επιτηρητής και καθοδηγός στους ακροατές σου, όχι μόνο σε κατάλληλες περιστάσεις, αλλά και σ'εκείνες που φαίνονται ακατάλληλες περιστάσεις, έλεγξε, επίπληξε, παρηγόρησε με κάθε μακροθυμία και με κάθε μέθοδο διδασκαλίας. Ο ηγεμόνας Λυσανίας τότε, όταν είδε τον Άβιβο να προσελκύει πολλούς ειδωλολάτρες με το θερμό του κήρυγμα, τον συνέλαβε και αφού τον κρέμασε σε στυλό και τον έσχισε με σιδερένια νύχια, τον οδήγησε έξω από την πόλη, όπου τον έριξε μέσα στη φωτιά, και έτσι ο Άβιβος παρέδωσε την Αγία του ψυχή στον Κύριο.

ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΤΘΑΙΟΥ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ

16 Νοεμβρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Ματθαίου του Αποστόλου και Ευαγγελιστού

 

 

 

Ο Απόστολος και Ευαγγελιστής Ματθαίος, πριν γίνει μαθητής του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ονομαζόταν Λευίς. Ο πατέρας του λεγόταν Αλφαίος και καταγόταν από τη Γαλιλαία.
Ο Ματθαίος στο επάγγελμα ήταν τελώνης, και ο Ιησούς τον βρήκε να κάθεται στο τελωνείο έξω από την Καπερναούμ. Και του είπε: «Ακολούθει μοι». Ο Ματθαίος, χωρίς καμιά καθυστέρηση, αμέσως τον ακολούθησε. Και όχι μόνο εγκατέλειψε το αμαρτωλό για την εποχή εκείνη επάγγελμα του τελώνη, αλλά και με χαρά φιλοξένησε τον Κύριο στο σπίτι του.

Εκεί, μάλιστα, ήρθαν και πολλοί τελώνες και άλλοι αμαρτωλοί άνθρωποι, με τους οποίους ο Ιησούς συνέφαγε και συζήτησε. Οι φαρισαίοι, όμως, που είχαν πωρωμένη συνείδηση, όταν είδαν αυτή την ενέργεια του Κυρίου, αμέσως τον κατηγόρησαν ότι συντρώγει και γενικά ότι συναναστρέφεται με τελώνες και αμαρτωλούς. Ο Ιησούς το άκουσε και είπε εκείνα τα θαυμάσια λόγια: «Ου γαρ ήλθον καλέσαι δικαίους, αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν» (Ματθαίου, θ' 13). Δηλαδή, είπε ο Κύριος, δεν ήλθα για να καλέσω εκείνους που νομίζουν τους εαυτούς τους δίκαιους, αλλά ήλθα να καλέσω τους αμαρτωλούς, για να μετανοήσουν και να σωθούν.
Έκτοτε ο Ματθαίος υπήρξε μαθητής και Απόστολος του Κυρίου. Έπειτα από την Ανάσταση του Ιησού Χριστού ο Ματθαίος ανέλαβε να κηρύξει τον Λόγο του Κυρίου στους Πάρθους και στους Μήδους. Κατα την εκτέλεση του Ιεραποστολικού έργου, ο Ματθαίος, επιτέλεσε πλήθος θαυμάτων.
Ως Ευαγγελιστής έχει σύμβολο έναν φτερωτό άνθρωπο. Στο Ματθαίο οφείλει η Εκκλησία μας το πρώτο κατά σειρά στην Καινή Διαθήκη Ευαγγέλιο, που γράφτηκε το 64 μ.Χ.
Παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο που τόσο πολύ αγάπησε και πίστεψε, μαρτυρικά.

ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ

17 Νοεμβρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας του Θαυματουργού

 

Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε περίπου το 210 με 215 μ.Χ. Οι γονείς του ήταν ειδωλολάτρες και είχαν μεγάλη κοινωνική θέση στη Νεοκαισάρεια του Πόντου. Μετά τη στοιχειώδη εκπαίδευση του, ο Γρηγόριος μαζί με τον αδελφό του Αθηνόδωρο πήγαν στη Βηρυτό για να σπουδάσουν την επιστήμη της νομικής. Ο Θεός όμως είχε άλλα σχέδια για τον Γρηγόριο. Όταν περνούσε από την Καισαρεία, άκουσε τον ερμηνευτή των Γραφών, Ωριγένη. Ο Γρηγόριος ενθουσιάστηκε τόσο πολύ  μαζί του, ώστε άφησε τα νομικά και διετέλεσε επί χρόνια μαθητής του.

Κατόπιν πήγε στην Αλεξάνδρεια, και από εκεί επέστρεψε στη Νεοκαισάρεια με πλήρη θεολογική μόρφωση και "Άγιο" ζήλο. Τότε ο Μητροπολίτης Αμασείας Φαίδημος διέκρινε τα χαρίσματα του και τον έκανε Επίσκοπο Νεοκαισαρείας.
Η επισκοπή της Νεοκαισαρείας είχε μόνο 17 χριστιανούς! Ο Γρηγόριος, όμως, δεν το θεώρησε αυτό υποτιμητικό. Βασιζόταν πολύ στη δύναμη της Θείας Χάριτος και πάντα είχε στο μυαλό του τα ενθαρρυντικά λόγια του Αποστόλου Παύλου: «Ενδυναμού εν τη χάριτι τη εν Χριστώ Ιησού» (Β' πρός Τιμόθεον, β' 1). Δηλαδή, να ενδυναμώνεσαι με τη Χάρη που μας δίνεται από τη σχέση και την ένωση μας με τον Ιησού Χριστό. Και έτσι έγινε, με τη Χάρη του Θεού, ο Γρηγόριος έκανε μεγάλο αγώνα και εκχριστιάνισε σχεδόν όλη την πόλη. Και ενώ είχε παραλάβει 17 χριστιανούς, όταν ειρηνικά παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο στα τέλη του 270 μ.Χ. είχαν απομείνει στην επισκοπική του περιφέρεια μόνο 17 ειδωλολάτρες!
Υπήρξε εγκρατής στη γλώσσα του, ώστε δεν βγήκε απ'αυτή κανένας κακός, περιττός ή αργός λόγος. Γι'αυτό και ο Θεός τον κόσμησε και με το Χάρισμα της θαυματουργίας.

 

ΑΓΙΩΝ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΚΑΙ ΡΩΜΑΝΟΥ

18 Νοεμβρίου, ημέρα μνήμης των Αγίων Πλάτωνος και Ρωμανού

 

 

Ο Άγιος Πλάτων
Ο Άγιος Πλάτωνας έζησε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. όπου καταγότανε από την Άγκυρα της Γαλατίας της Μικρός Ασίας, και ήταν αδελφός του μάρτυρα Αντιόχου. Σε νεαρή ηλικία τον συνέλαβαν οι ειδωλολάτρες, για τον λόγο ότι διακήρυττε την πίστη του στον Ιησού Χριστό και τον οδήγησαν μπροστά στον ηγεμόνα Αγριππίνο. Ο Αγριππίνος βλέποντας την ωραιότητα του νέου και γνωρίζοντας ότι είχε μεγάλη περιουσία, προσπάθησε να τον ελκύσει με κολακείες.

Όμως ο Άγιος Πλάτων αρνήθηκε και συνέχισε να διακηρύττει την πίστη του στον Έναν και μοναδικό Θεό. Αφού ο Αγριππίνος είδε ότι δεν κατάφερε να τον αλλαξοπιστήσει δελεάζοντάς τον, τον απείλησε με μαρτύρια. Ο Άγιος Πλάτων όμως παρέμεινε σταθερός στην πίστη του. Έτσι ο Αγριππίνας διέταξε να τον μαστιγώσουν ανελέητα και ύστερα να τον βασανίσουν με πυρωμένες ράβδους. Ο Άγιος διατήρησε όλη του την πίστη και δεν έπαψε να ομολογεί τον Ιησού Χριστό, γι'αυτό διατάχθηκε ο αποκεφαλισμός του το 306 μ.Χ..

Ο Άγιος Ρωμανός
Ο Άγιος Ρωμανός έζησε στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ. Ο έπαρχος Αντιοχείας Ασκληπιάδης φώναζε και βλασφημούσε κατά του Ιησού Χριστού, η πιστή ομως καρδιά του Ρωμανού πήρε φωτιά από Ιερή αγανάκτηση εναντίον του. Κάποια μέρα, παρακολούθησε τη στιγμή που ο έπαρχος θα έμπαινε στο ναό των ειδώλων, και του είπε κατά πρόσωπο: «τα είδωλα δεν είναι θεοί». Οργισμένος ο ειδωλολάτρης έπαρχος, διέταξε και έκοψαν τη γλώσσα του Ρωμανού. Αλλά ο Θεός με θαύμα, διατήρησε τη λαλιά στο Ρωμανό και χωρίς τη γλώσσα του. Έτσι όταν τον έκλεισαν στη φυλακή κήρυττε τον Χριστό στους φύλακες. Οι ειδωλολάτρες, επειδή δεν μπορούσαν να αντέξουν σ'αυτά τα θαύματα, έπνιξαν τον Ρωμανό το 304 μ.Χ..

ΑΓΙΟΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΑΒΔΙΟΥ

19 Νοεμβρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Προφήτου Αβδιού

 

 

Ο Προφήτης Αβδιού (ή Οβδιού) έζησε περίπου το 800 π.Χ., και είναι ένας από τους δώδεκα μικρούς λεγόμενους προφήτες. Ο Προφήτης Αβδιού καταγόταν από τη Συχέμ, και με τη σύντομη προφητεία του, αυστηρά παρατηρεί με ισχυρές ποιητικές εκφράσεις την υπερηφάνεια και την πτώση του Ισραήλ. Λέει χαρακτηριστικά για την υπερηφάνεια: «Υπερηφάνια της καρδίας σου επήρε σε κατασκηνούντα εν ταις οπαίς των πετρών, υψών κατοικίαν αυτού, λέγων εν καρδία αυτού, τις κατάξει με επί την γην; Εάν μετεωρισθής ως αετός και εάν ανά μέσον των άστρων θης νοσσιάν σου, εκείθεν κατάξω σε, λέγει Κύριος» (Οβδιού,α' 3,4). Δηλαδή, η υπερηφάνεια της καρδιάς σου σε έκανε να φρονείς πολύ υψηλά για τον εαυτό σου, ότι τάχα κατοικείς σε φαράγγια και σπηλιές των ορέων και γενικά σε απόρθητες περιοχές. Έχεις χτίσει την κατοικία σου σε πολύ ύψος, πιστεύεις ότι είσαι ισχυρός και ανίκητος και λες από μέσα σου; Ποιος θα μπορέσει να με κατεβάσει στη γη; Και αν ακόμα πετάξεις σε μεγάλα ύψη σαν τον αετό, και αν στήσεις τη φωλιά σου ψηλά ανάμεσα στ'αστέρια, από εκεί θα σε καταρρίψω και θα σε κατεβάσω, λέγει ο Κύριος.
Πρέπει να προσέξουμε, λοιπόν, τα λόγια του Προφήτη και ας καλλιεργούμε το θεμέλιο των αρετών, που είναι η ταπείνωση.
Να αναφέρουμε επίσης, ότι ο Αβδιού ήταν μαθητής του προφήτου Ηλιού, επί της βασιλείας Οχοζία, ο οποίος έστειλε τον Αβδιού στον Ηλία για να τον πείσει να κατέβει από το βουνό προς τον βασιλιά. Μετά την επίσκεψη του Προφήτη Ηλία στον Οχοζία, ο Αβδιού, παραιτήθηκε από τη θέση του πεντηκοντάρχου, ακολούθησε τον προφήτη Ηλία και τον υπηρετούσε. Όταν παρέδωσε την ψύχή του στον Κύριο, ετάφη στον τάφο των πατέρων του.

ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ

 

Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, είναι ο Υιός και Λόγος του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, που σαρκώθηκε, ως τέλειος άνθρωπος, όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, και ως Θεάνθρωπος, με το Πάθος και την Ανάστασή του έσωσε το ανθρώπινο γένος από την αμαρτία, τη φθορά και τον πνευματικό θάνατο. Το νόημα της Σωτηρίας αυτής "δεν ήταν άλλο από το ότι η στενή κοινωνία μεταξύ Θεού και ανθρώπου αποκαταστάθηκε"^[1]. Κορυφαίο γεγονός στο λυτρωτικό έργο του Χριστού είναι η Ανάσταση Του, χωρίς την οποία ακυρώνεται η χριστιανική πίστη εξ ολοκλήρου: "ει δε Χριστός ουκ εγήγερται, κενόν άρα το κήρυγμα ημών, κενή δε και η πίστις υμών" (Α' Κορ. 15:14)^[2].

 Ο Ιησούς Χριστός

• Το ελληνικό όνομα Ιησούς (λατ.:Jesus) αποδίδει το εβραϊκό Jeshua, συντετμημένη μορφή του ονόματος Jehoshua. H λέξη αυτή αποτελείται από το θείο όνομα Yahweh (Γιαχβέ) στη συντομευμένη μορφή του Yah-Yeho και από το shua, και συνολικά σημαίνει "ο Γιαχβέ είναι σωτηρία".

• Ο όρος Χριστός προέρχεται από το χρίω, και είναι αντίστοιχος προς το εβραϊκό Masiah (Μεσσίας), με έννοια, γενικά, της χρίσεως κάποιου για υψηλό θρησκευτικο-κοινωνικό λειτούργημα: ιερέα, προφήτη ή βασιλέα^[3].

Στην Παλαιά Διαθήκη

 Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός προεξαγγέλεται στην Παλαιά Διαθήκη από τους Προφήτες, ως Μεσσίας Χριστός, υιός Δαβίδ και Υιός ανθρώπου, κεχρισμένος Προφήτης, Βασιλέας και Αιώνιος Αρχιερέας, τονίζεται η θεία καταγωγή του και το μέγιστο έργο της σωτηρίας πάντων των ανθρώπων. Στις θεοφάνειες της Παλαιάς Διαθήκης, ο Χριστός, ως άσαρκος Λόγος, φανερώνει την Αγία Τριάδα^[5] και για τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ιησούς Χριστός είναι Γιαχβέ^[6], ταυτόχρονα είναι ο^[7] ή ακριβέστερα "ο Ιησούς Χριστός είνε ο Γιαχβέ Υιός"^[8] ή αλλιώς ο Γιαχβέ-Λόγος^[9], δηλ. "ο Χριστός είναι Γιαχβέ και αυτός, ως ο Πατήρ του"^[10]. Γιαχβέ

 

 Στην Καινή Διαθήκη

 

 Παρουσιάζεται στην Καινή Διαθήκη ως έχων το θείο μεγαλείο του Λυτρωτή και κηρύσσεται από τον ίδιο τον Πατέρα ως ο Υιός αυτού ο αγαπητός, τοποθετείται υπεράνω του Μωϋσή και του Ηλία, προσφωνείται από τον Δαβίδ Κύριος, εμφανίζεται υπεράνω των Προφητών και των Αγγέλων, ως υπέρτατος Νομοθέτης και Κριτής, κάτοχος υψίστων εξουσιών. Ζητά οι οπαδοί του να βαπτίζονται στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

 Βεβαιώνει ότι γνωρίζει τον Πατέρα και ο Πατέρας γνωρίζει Εκείνον και προαναγγέλλει ότι θα έλθη καθήμενος εκ δεξιών του Θεού. Αυτός είναι "ο μονογενής Υιός ο ων εις τον κόλπον του Πατρός", ο "ελθών εκ του ουρανού εις την γην" και συγχρόνως "ων εν τω ουρανώ" "πριν Αβραάμ γενέσθαι". Αυτός και ο Πατέρας είναι ένα. Όπως βεβαιώνει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, ο Υιός υπήρχε πριν γίνει ο κόσμος, ως ο συναΐδιος του Πατρός Λόγος και ως Θεός τέλειος, ως το Α καί τό Ω, ως η αρχή και το τέλος του παντός.

 Ο Απόστολος Παύλος Τον χαρακτηρίζει ως τον όντα επί πάντων Θεόν, ως τον πρωτότοκο, τον γεννηθέντα από τον Πατέρα προ πάσης της κτίσεως, ως εν μορφή Θεού υπάρχοντα και κενώσαντα εαυτόν, ώστε να εισέλθει στο πεδίο της ζωής και να λάβει μορφή δούλου, ως Εκείνον που εξαγόρασε με το αίμα Του, αίμα Θεού, την Εκκλησία, και ως εκείνον που μέσω αυτού τα πάντα δημιουργήθηκαν.

 

Στην Ιερά Παράδοση

 Όλη η αλήθεια για τον Χριστό, την οποία μαρτύρησε και ομολόγησε και ο ίδιος έχοντας πλήρη συνείδηση αυτής, διακηρύχθηκε από τους συγγραφείς της Καινής Διαθήκης, κληροδοτήθηκε στην Εκκλησία εξ αρχής και μεταδόθηκε μέσω των Αγίων, των Μαρτύρων, των Αποστολικών Πατέρων, των Απολογητών και των επόμενων εκκλησιαστικών συγγραφέων και Πατέρων. Έτσι, "σύμπασα η αρχαία Εκκλησία", η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, ομολογεί και κηρύττει διαμέσου των αιώνων και χωρίς διακοπή, Ιησού Χριστό Υιό του Θεού Μονογενή, ομοούσιο και συναΐδιο του Πατρός, πολύ πριν από την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Και αυτό συμβαίνει επειδή "ό,τι υπάρχει ως αλήθεια στην Εκκλησία""από τον Α' αιώνα μέχρι σήμερα", αφού "κάθε αποκεκαλυμμένη διδασκαλία είναι έργο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου", σωτηρία που "συντελείται αυθεντικά σε όλες τις εποχές". Άρα δεν είναι δυνατόν να δεχτούμε ότι η πίστη της Εκκλησίας υπόκειται σε οποιαδήποτε βελτίωση ή αύξηση με την πάροδο του χρόνου ή ότι με το πέρασμα του χρόνου "προστίθενται και νέαι αλήθειαι μη υπάρχουσαι πρότερον εν τη Εκκλησία"^[11], και κατά συνέπεια, κάθε δογματική διατύπωση και διδασκαλία των Οικουμενικών Συνόδων "...ουχί μεταβολή εστίν εκ του χείρονος προς το βέλτιον, αλλά συμπλήρωσις του λείποντος κατά την προσθήκην της γνώσεως"^[12]. Για παράδειγμα, "η λέξις «ομοούσιος» δεν υπάρχει εις την Αγίαν Γραφήν ούτε εις τας πρώτας ομολογίας πίστεως. Ποίος όμως δύναται να ισχυρισθή ότι η πρώτη Εκκλησία αμφέβαλλε περί της θεότητος του Κυρίου; Ο Μέγας Αθανάσιος εις το «Περί της εν Νικαία Συνόδου» έργον του αναγράφει: «εγώ μεν γαρ την αιτίαν και την διάνοιαν, καθ' ην η σύνοδος το εκ της ουσίας και το ομοούσιον συμφώνως τοις εκ των Γραφών και του Σωτήρος ειρημένοις και όσοι πρό αυτών εξέθεντο πατέρες και έγραψαν διηγησάμην» (ΒΕΠ 31, 169)"^[13]. υφίσταται ίδιο και απαράλαχτο.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΙΛΗΔΟΝΙΑ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἀββᾶς  Ἀγάθων

ΕΝΑΣ ΑΔΕΛΦΟΣ συμβουλεύθηκε τὸν ἀββᾶ  Ἀγάθωνα γιὰ τὴν πορνεία. Κι ἐκεῖνος τοῦ εἶπε

     - Πήγαινε, ρίξε τὴν ἀδυναμία σου μπροστὰ στὸν Θεὸ καὶ θὰ βρεῖς ἀνάπαυση.

- Γεροντικόν, κα΄ 

Ἅγιος  Ἐφραίμ  

ΑΛΛΟΤΕ πάλι ὅταν πέρναγε ἀπὸ τὴν πόλη ὁ  Ἐφραίμ, κάποιος φαίνεται πὼς ἔβαλε μιὰ πόρνη νὰ τὸν παρασύρει σὲ σαρκικὲς σχέσεις ἤ κι ἂν δὲν τὸ κατάφερνε, τουλάχιστον νὰ τὸν κάνει νὰ ὀργισθεῖ, γιατὶ ποτὲ κανεὶς δὲν τὸν εἶχε δεῖ νὰ θυμώνει. Κι ἐκεῖνος τῆς λέει,  -  Ἀκολούθησέ με.

Καὶ ἀφοῦ πλησίασε σ᾽ ἕνα μέρος ποὺ ἦταν συγκεντρωμένος πολὺς κόσμος τῆς εἶπε,  -  Ἔλα ἐδῶ νὰ κάνουμε αὐτὸ ποὺ θέλεις.

 Ἐκείνη ὅμως βλέποντας τὸν κόσμο τοῦ λέει, - Δὲν εἶναι ντροπὴ νὰ τὸ κάνουμε μπροστὰ σὲ τόσο κόσμο;

Κι ἐκεῖνος τῆς λέει,  -  Ἂν ντρεπόμαστε τοὺς ἀνθρώπους πολὺ περισσότερο πρέπει νὰ ντρεπόμαστε τὸν Θεὸ ποὺ βλέπει καὶ ὅσα κρύβονται στὸ σκοτάδι.

ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἀββᾶς Φιλήμων  

 

ΟΤΑΝ ΕΙΣΑΙ στὴν ἐκκλησία γιὰ νὰ μεταλάβεις τὰ θεῖα μυστήρια τοῦ Χριστοῦ, μὴ βγεῖς ἔξω χωρὶς νὰ ἔχεις τὴν τέλεια εἰρήνη. Μεῖνε στὸ ἴδιο μέρος καὶ μὴ φύγεις μέχρι τὴν ἀπόλυση. Νὰ σκέπτεσαι πὼς εἶσαι στὸν οὐρανὸ μαζὶ μὲ τοὺς  Ἁγίους  Ἀγγέλους γιὰ νὰ συναντήσεις τὸν Θεὸ καὶ νὰ τὸν ὑποδεχθεῖς μέσα στὴν καρδιά σου. Νὰ προετοιμάζεσαι γιὰ τὴ Θεία Κονωνία μὲ φόβο καὶ τρόμο πολύ, γιὰ νὰ μὴ μεταλάβεις ἀνάξια τὶς  Ἅγιες δυνάμεις.

- Λόγος περὶ τοῦ ἀββᾶ Φιλήμονος

Ὅσιος Θεόγνωστος  

 

ΑΝ ΑΓΑΠΑΣ τὴν ἀφθαρσία καὶ τὴν ἀθανασία, ἔλα μὲ τιμὴ καὶ εὐλάβεια καὶ πίστη στὰ ζωοποιὰ καὶ ἄφθαρτα μυστήρια, μὲ πόθο ἀκόμη νὰ ἀποδημήσεις ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸ ἐπειδὴ ἡ πίστη σου σὲ ὁλοκλήρωσε· ἂν φοβᾶσαι τὸν θάνατο δὲν ἑνώθηκες ἀπὸ ἀγάπη μὲ τὸν Χριστό, κι ἂς σοῦ δόθηκε ἡ τιμὴ νὰ τὸν θυσιάζεις μὲ τὰ ἴδια σου τὰ χέρια καὶ νὰ παίρνεις τὶς σάρκες του· ἂν τὸν ἀγαποῦσες θὰ βιαζόσουν νὰ φύγεις ὅπου εἶναι ὁ ἀγαπημένος σου καὶ καθόλου δὲν θὰ σκεφτόσουν τὴ ζωὴ καὶ τὴ σάρκα σου.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἅγιος Κασσιανὸς ὁ Ρωμαῖος  

 

Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ εἶπε: “ἀποτελεῖ συνήθως πρόφαση γιὰ τὴ ντροπή μας καὶ ἀφορμὴ γιὰ βλαβερὴ εὐλάβεια τὸ γεγονὸς ὅτι συχνὰ μερικοὶ πατέρες ἐξομολόγησαν ἀδελφούς μας καὶ ὄχι μόνο δὲν τοὺς ἔκαναν καλὸ ἀλλὰ καὶ τοὺς κατηγόρησαν καὶ τοὺς ὁδήγησαν στὴν ἀπόγνωση, ὅπως τὸ περιστατικὸ ποὺ εἴδαμε κι ἐμεῖς μὲ τὰ μάτια μας στὴ Συρία. Ἕνας ἀδελφὸς ἐξομολογήθηκε σὲ κάποιον ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ γέροντες· μὲ ὅλη τὴν ἁπλότητα καὶ τὴν εἰλικρίνεια ξεγύμνωσε χωρὶς ντροπὴ τὰ κρυφὰ τῆς καρδιᾶς του. Καλὰ καλὰ δὲν εἶχε τελειώσει καὶ ὁ γέροντας ἄρχισε ν᾽ ἀγανακτεῖ καὶ νὰ θυμώνει μὲ τὸν ἀδελφὸ ἐκεῖνο κατηγορώντας τον γιὰ τὶς ἄσχημες σκέψεις του. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ μαθεύτηκε καὶ πολλοὶ ντρέπονταν νὰ ἐξομολογηθοῦν στοὺς γέροντες.”

      Ὁ ἀββᾶς Μωϋσῆς εἶπε: “ὅπως εἶπα καὶ πρὶν εἶναι καλὸ νὰ φανερώνουμε τὶς σκέψεις μας στοὺς πατέρες, ἀλλὰ ὄχι στοὺς τυχόντες· νὰ ἐξομολογούμαστε σὲ γέροντες πνευματικοὺς ποὺ ἔχουν τὸ χάρισμα τῆς διάκρισης, ὄχι σ᾽ ἐκείνους ποὺ ἁπλῶς ἄσπρισαν ἀπὸ τὴν ἡλικία.  Ἐπειδὴ πολλοὶ ἀδελφοὶ ποὺ ἔδιναν σημασία μόνο στὴν ἡλικία πλανήθηκαν καὶ ὅταν ἐξομολογήθηκαν, ἀντὶ νὰ βροῦν γιατρειὰ ἦρθαν σὲ ἀπόγνωση ἀπὸ τὴν ἀπειρία τῶν γερόντων.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἀββᾶς  Ἀντώνιος  

 

ΕΝΑΣ ΑΔΕΛΦΟΣ εἶπε στὸν ἀββᾶ  Ἀντώνιο,  - προσευχήσου γιὰ ᾽μένα.

 Ὁ γέροντας τοῦ ἀποκρίθηκε,  - οὔτε ἐγὼ μπορῶ νὰ σὲ συγχωρήσω οὔτε ὁ Θεὸς ἂν ἐσὺ ὁ ἴδιος δὲν μελετήσεις τὰ σφάλματά σου καὶ δὲν προσευχηθεῖς.

- Γεροντικόν, ιε΄

ΕΠΙΣΚΕΦΘΗΚΑΝ κάποιοι ἀδελφοὶ τὸν ἀββᾶ  Ἀντώνιο καὶ τοῦ λένε,  - Πές μας ἕνα λόγο, πῶς νὰ σωθοῦμε;

Καὶ ὁ γέροντας τοὺς ἀπάντησε,   -  Ἀκούσατε τὴν  Ἁγία Γραφή; Αὐτὸ σᾶς ἀρκεῖ.

 Ἐκεῖνοι ὅμως τοῦ εἶπαν,  - Θέλουμε ν᾽ ἀκούσουμε κι ἀπὸ σένα μιὰ συμβουλή, πατέρα.

 Ὁ γέροντας λοιπὸν τοὺς ἀπάντησε,  - Λέει τὸ εὐαγγέλιο, “ἂν κάποιος σὲ χτυπήσει στὴ δεξιὰ πλευρὰ γύρισε νὰ σὲ χτυπήσει καὶ στὴν ἄλλη”.

 Ἐκεῖνοι τοῦ ἀπαντοῦν,  - Αὐτὸ δὲν μποροῦμε νὰ τὸ κάνουμε.

Τοὺς λέει λοιπὸν ὁ γέροντας,  -  Ἂν δὲν μπορεῖτε νὰ γυρίσετε καὶ τὴν ἄλλη πλευρὰ τουλάχιστον ὑπομείνετε τὸ ἕνα χτύπημα.

 Ἐκεῖνοι τοῦ ἀπαντοῦν,  - Οὔτε αὐτὸ δὲν τὸ μποροῦμε.

Καὶ ὁ γέροντας λέει,  -  Ἂν οὔτε αὐτὸ δὲν μπορεῖτε, τότε μὴν ἀνταποδώσετε τὸ χτύπημα.

 Ἐκεῖνοι πάλι τοῦ ἀπάντησαν,  - Οὔτε αὐτὸ δὲν τὸ μποροῦμε.

Τότε ὁ γέροντας λέει στὸ μαθητή του,  - Φτιάξε τους λίγο τραχανᾶ γιατὶ εἶναι ἄρρωστοι. Καὶ σ᾽ ἐκείνους εἶπε,  -  Ἂν δὲν μπορεῖτε αὐτὸ καὶ δὲν θέλετε τὸ ἄλλο, τί νὰ σᾶς κάνω; Χρειάζεται προσευχή.

- Γεροντικόν, ιη΄

ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος

 

ΓΕΝΙΚΑ, κάθε κόλαση, ἂν γίνεται σὲ ἁμαρτωλοὺς μειώνει τὸ φορτίο τῆς ἁμαρτίας, ἂν γίνεται σὲ δίκαιους ἐργάζεται πιὸ χαρούμενη τὴν ψυχή τους, καὶ συμβαίνει καὶ στοὺς δύο μέγιστο τὸ κέρδος ἀπὸ τὴ θλίψη, ἀλλὰ μόνο ἂν ὑποφέρουμε μὲ εὐχαριστία· γιατὶ αὐτό εἶναι τὸ ζητούμενο. 

Ἀββᾶς Θεόδωρος τῆς Φέρμης  

 

ΕΙΠΕ ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος τῆς Φέρμης

     -  Ἄνθρωπος ποὺ στέκεται σὲ μετάνοια δὲν εἶναι δεμένος σ᾽ ἐντολή.

- Γεροντικόν, ιβ΄

ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἀββᾶς  Ἀρσένιος  

 

Ο ΑΒΒΑΣ Μάρκος ρώτησε τὸν ἀββᾶ  Ἀρσένιο,  - Εἶναι σωστὸ νὰ μὴν ἔχει κανεὶς στὸ κελί του κάποια ἄνεση; Γιατὶ εἶδα ἕναν ἀδελφὸ ποὺ εἶχε μερικὰ λάχανα καὶ τὰ ξερίζωνε.

Καὶ ὁ ἀββᾶς  Ἀρσένιος τοῦ ἀπάντησε,  - Σωστὸ εἶναι βέβαια, ἀλλὰ ἀνάλογα μὲ τὶς συνήθειες τοῦ καθενός· γιατὶ ἂν κάποιος δὲν ἔχει δύναμη ν᾽ ἀκολουθήσει αὐτὸ τὸν τρόπο ζωῆς, φυτεύει καὶ πάλι ἄλλα.

- Γεροντικόν, κβ΄ 

Ἀββᾶς  Ἀγάθων  

 

ΕΙΠΕ ὁ ἀββᾶς  Ἀγάθων,  - Ποτὲ δὲν ἔδωσα ἐλεημοσύνη, ἀλλὰ οἱ συναλλαγές μου μὲ τοὺς ἀνθρώπους ἦταν ἐλεημοσύνη πρὸς ἐμένα, ἐπειδὴ ἔνοιωθα πὼς τὸ κέρδος τοῦ ἀδελφοῦ μου εἶναι καρποφόρο ἔργο.

- Γεροντικόν, ιζ΄

ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἀββᾶς  Ἀντώνιος 

ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ μας προέρχεται ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατος. Γιατὶ ἂν κερδίσουμε τὸν ἀδελφό μας, κερδίζουμε τὸν Θεό· ἂν ὅμως τὸν σκανδαλίσουμε, ἁμαρτάνουμε στὸν Χριστό.

ΕΠΙΣΚΕΦΘΗΚΑΝ ΚΑΠΟΤΕ τὸν ἀββᾶ  Ἀντώνιο γέροντες καὶ μαζί τους ἦταν ὁ ἀββᾶς  Ἰωσήφ.  Ὁ γέροντας θέλησε νὰ τοὺς δοκιμάσει καὶ διαλέγοντας ἕνα ρητὸ ἀπὸ τὴν  Ἁγία Γραφὴ τοὺς ρωτοῦσε τί σημαίνει, ἀρχίζοντας ἀπὸ τοὺς μικρότερους. Καὶ ἕνας ἕνας ἔλεγε ὅπως μποροῦσε τὴ γνώμη του.  Ὅταν τελείωναν ὁ γέροντας ἔλεγε σὲ ὅλους,  - Δὲν τὸ κατάλαβες ἀκόμα.

Τέλος ρώτησε καὶ τὸν ἀββᾶ  Ἰωσὴφ,   -  Ἐσὺ τί νομίζεις ὅτι σημαίνει αὐτὸ τὸ ρητό;

Κι ἐκεῖνος ἀπάντησε,   - Δὲν ξέρω

Τότε ὁ ἀββᾶς  Ἀντώνιος εἶπε,  - Πάντως ὁ ἀββᾶς  Ἰωσὴφ βρῆκε τὸν δρόμο ἐπειδὴ εἶπε “δὲν ξέρω”.

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

Ἀββᾶς  Ἀντώνιος  

 

ΠΟΛΛΟΙ ΒΑΣΑΝΙΣΑΝ τὸ σῶμα τους μὲ ἀσκήσεις ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲν κατόρθωσαν ν᾽ ἀποκτήσουν διάκριση βρέθηκαν μακριὰ ἀπ᾽ τὸν Θεό.

- Γεροντικόν, η΄ 

Ἀββᾶς  Ἰσίδωρος ὁ πρεσβύτερος  

 

ΑΝ ΝΗΣΤΕΥΕΤΕ κανονικὰ μὴν ὑπερηφανεύεσθε, διαφορετικὰ καλύτερα νὰ τρῶτε κρέας. Γιατὶ περισσότερο συμφέρει τὸν ἄνθρωπο νὰ τρώει κρέας παρὰ νὰ εἶναι ὑπερήφανος καὶ ἀλλαζόνας.

- Γεροντικόν, δ΄ 

Το παράδειγμα των γονέων.

- Γέροντα, όταν το παιδί δεν υπάκουη και αντιδρά, πώς πρέπει να φερθούν οι γονείς;
- Για να μην υπάκουη το παιδί και να φέρεται άσχημα, κάτι θα φταίει. Μπορεί να βλέπει άσχημες σκηνές ή να ακούει άσχημα λόγια μέσα στο σπίτι ή έξω από αυτό. Πάντως τα παιδιά στα πνευματικά θέματα τα βοηθούμε κυρίως με το παράδειγμα μας, όχι με το ζόρισμα. Περισσότερο μάλιστα τα βοηθάει ή μητέρα με το παράδειγμα της, με την υπακοή της και τον σεβασμό της προς τον σύζυγο. Αν σε κάποιο θέμα έχει διαφορετική γνώμη από εκείνον, ποτέ να μην την εκφράζει μπροστά στα παιδιά, για να μην το εκμεταλλεύεται ο πονηρός. Ποτέ να μη χαλάει τον λογισμό των παιδιών για τον πατέρα. Ακόμη και αν φταίει ο πατέρας, να τον δικαιολογεί. Αν λ.χ. φερθεί άσχημα, να πει στα παιδιά: «ο μπαμπάς είναι κουρασμένος, γιατί ξενύχτησε, για να τελειώσει μια επείγουσα δουλειά. Και αυτό για σας το κάνει».
Πολλοί γονείς μαλώνουν μπροστά στα παιδιά και τους δίνουν άσχημα μαθήματα. Τα καημένα τα παιδιά θλίβονται. Αρχίζουν μετά οι γονείς, για να τα παρηγορήσουν, να τους κάνουν όλα τα χατίρια. Πηγαίνει ο πατέρας και καλοπιάνει το παιδί: «τι θέλεις, χρυσό μου, να σου πάρω;». Πηγαίνει και ή μάνα, το καλοπιάνει κι εκείνη και τελικά τα παιδιά μεγαλώνουν με νάζια και καμώματα και υστέρα, αν δεν μπορούν οι γονείς να τους δώσουν ότι τους ζητούν, τους απειλούν ότι θα αυτοκτονήσουν...
Όταν τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να έχουν αγάπη μεταξύ τους, να έχουν σεβασμό, να φέρονται με σύνεση, να προσεύχονται κ.λπ., τότε αυτά τα τυπώνουν στην ψυχή τους. Γι' αυτό λέω ότι ή καλύτερη κληρονομιά, που μπορούν να αφήσουν οι γονείς στα παιδιά τους, είναι να τους μεταδώσουν την δική τους ευλάβεια...

Η ευθύνη των γονέων για την ανατροφή των παιδιών.

Να εμπιστευθούν οι γονείς τα παιδιά τους Στον Θεό.

... Ο Θεός έδωσε στους Πρωτοπλάστους, στον Αδάμ και την Εύα, την μεγάλη ευλογία να γίνονται συνδημιουργοί Του. Στην συνέχεια οι γονείς, οι παππούδες κλπ. είναι και αυτοί συνδημιουργοί με τον Θεό, γιατί δίνουν το σώμα, ενώ ό Θεός δίνει την ψυχή.
Ο Θεός είναι κατά κάποιον τρόπο υποχρεωμένος να νοιαστεί για τα παιδιά. Όταν βαπτιστή το παιδάκι, ό Θεός διαθέτει και έναν Άγγελο, για να το προστατεύει, οπότε το παιδί προστατεύεται από τον Θεό, από τον Φύλακα Άγγελο και από τους γονείς. Ό Φύλακας Άγγελος είναι συνέχεια κοντά του και το βοηθάει. Όσο μεγαλώνει το παιδί, τόσο οι γονείς απαλλάσσονται από τις ευθύνες. Αν οι γονείς πεθάνουν, ό Θεός, και από ψηλά και από κοντά, αλλά και ό Φύλακας Άγγελος από κοντά, συνεχίζουν για πάντα να προστατεύουν το παιδί.
Οι γονείς πρέπει να βοηθούν πνευματικά τα παιδιά, όταν είναι μικρά, γιατί τότε και τα ελαττώματα τους είναι μικρά και εύκολα μπορούν να κοπούν. Είναι όπως ή φρέσκια πατάτα λίγο αν την ξύσης, ξεφλουδίζεται. Αν όμως παλιώσει, πρέπει να πάρεις μαχαίρι να την καθαρίσεις και, αν έχει και κανένα μαυράκι, πρέπει να προχώρησης και πιο βαθιά.

Αν τα παιδιά βοηθηθούν από μικρά και γεμίσουν Χριστό, θα είναι κοντά Του για πάντα. Και να ξεφύγουν λίγο, όταν μεγαλώσουν, λόγω της ηλικίας ή μιας κακής συναναστροφής, πάλι θα συνέλθουν. Γιατί ό φόβος του Θεού και ή ευλάβεια, που πότισαν τις καρδιές τους στην μικρή ηλικία, δεν είναι δυνατόν ποτέ να εξαλειφθούν.
Ύστερα, στην εφηβεία, που είναι ή πιο δύσκολη ηλικία, ή αγωνία των γονέων είναι μεγαλύτερη για τα παιδιά τους, μέχρι να τα μορφώσουν και να τα αποκαταστήσουν. Οι γονείς τότε ας κάνουν ό,τι μπορούν, για να τα βοηθήσουν, και ό,τι δεν μπορούν να κάνουν, γιατί ξεπερνάει τις δυνάμεις τους, ας το αναθέτουν στον Παντοδύναμο Θεό. Όταν εμπιστευθούν τα παιδιά τους στον Θεό, τότε ό Θεός είναι υποχρεωμένος να βοηθήσει για πράγματα που δεν γίνονται ανθρωπίνως. Αν λ.χ. τα παιδιά δεν ακούν, να τα εμπιστευθούν στον Θεό, και όχι να βρίσκουν διαφόρους τρόπους να τα ζορίζουν. Να πει ή μητέρα στον Θεό: «Θεέ μου, δεν μ' ακούν τα παιδιά μου. Εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτε. Φρόντισε τα Εσύ».
Μου έκανε εντύπωση προχθές στην Αγρυπνία μια μητέρα που την γνώριζα από παλιά. Ήρθε να με χαιρετήσει. Βλέπω να έχει μαζί της μόνον τα μεγαλύτερα παιδιά. «Που είναι τα μικρά;», την ρωτάω. «Στο σπίτι, Γέροντα, μου λέει. Τέτοια μέρα θέλαμε να 'έρθουμε στην Αγρυπνία και είπαμε με τον σύζυγο: Αφού σε Αγρυπνία πάμε, δεν πάμε κάπου για διασκέδαση, ό Θεός θα διάθεση έναν Άγγελο να φύλαξη τα μικρά μας». Σπάνια συναντάς σήμερα τέτοια εμπιστοσύνη, γιατί τώρα, όπως έλειψε ή εμπιστοσύνη των παιδιών στους γονείς, έλειψε και ή εμπιστοσύνη των γονέων στον Θεό. Και ακούς συχνά πολλούς γονείς να λένε: «Γιατί το δικό μας παιδί να πάρει κακό δρόμο; Εμείς εκκλησιαζόμαστε». Δεν δίνουν το κατσαβίδι στον Χριστό να σφίξη στα παιδιά λίγο καμιά ...βίδα Θέλουν να τα κάνουν όλα μόνοι τους. Και ενώ υπάρχει ό Θεός, που προστατεύει τα παιδιά, και ό Φύλακας Άγγελος είναι συνέχεια κοντά τους και τα προστατεύει και αυτός, αυτοί αγωνιούν, μέχρι που αρρωσταίνουν. Και παρόλο που είναι πιστοί άνθρωποι, φέρονται σαν να μην υπάρχει Θεός, σαν να μην υπάρχει Φύλακας Άγγελος, οπότε εμποδίζουν την θεία επέμβαση. Ενώ πρέπει να ταπεινώνονται και να ζητούν βοήθεια από τον Θεό και ό Καλός Θεός θα προστατέψει τα παιδιά.

Η πνευματική αναγέννηση των παιδιών.

- Γέροντα, για την ανατροφή των παιδιών ευθύνονται μόνον οι γονείς;
Κυρίως οι γονείς ευθύνονται, γιατί, ανάλογα με την ανατροφή που θα δώσουν στα παιδιά, θα γίνουν καλοί κληρικοί, καλοί εκπαιδευτικοί κλπ., και θα βοηθούν και αυτά με την σειρά τους τα παιδιά και τα δικά τους και του κόσμου. Ή μητέρα μάλιστα έχει περισσότερη ευθύνη από τον πατέρα για την ανατροφή των παιδιών.
Αν οι γονείς κατά το διάστημα που το παιδάκι είναι ακόμη στην κοιλιά της μητέρας προσεύχονται, ζουν πνευματικά, το παιδάκι θα γεννηθεί αγιασμένο. Και στην συνέχεια, αν το βοηθήσουν πνευματικά, θα γίνει αγιασμένος άνθρωπος και θα βοηθάει την κοινωνία, είτε στην Εκκλησία θα διακονεί είτε στην εξουσία θα ανέβει κ.λπ. Πρέπει όλοι να βοηθούμε τα παιδιά, ώστε να γίνουν σωστοί άνθρωποι και να μείνει λίγο προζύμι για τις επόμενες γενιές. Γιατί τώρα, όπως πάνε τα πράγματα, πάει να χαθεί και το προζύμι. Και αν χαθεί το προζύμι, μετά τι θα γίνει;
Οι γονείς που γεννούν τα παιδιά και τους δίνουν το σώμα πρέπει να συντελέσουν, όσο μπορούν, και στην πνευματική αναγέννηση τους. Γιατί ό άνθρωπος, εάν δεν αναγεννηθεί πνευματικά, είναι για την κόλαση. Ύστερα οι γονείς, ό,τι δεν μπορούν να κάνουν οι ίδιοι για τα παιδιά τους, θα το αναθέσουν σε δασκάλους. Γι' αυτό λέει και ή Εκκλησία μας «τους γονείς ημών και διδασκάλους». Υπάρχουν όμως και οι πνευματικοί Πατέρες, που μπορεί να μην έχουν παιδιά, αλλά βοηθούν πιο θετικά στην αγωγή των παιδιών, γιατί εργάζονται για την πνευματική τους αναγέννηση.
Θέλω να πω, όλοι πρέπει να βοηθούν, καθένας με τον τρόπο του, με το παράδειγμα του, για να αναγεννηθούν τα παιδιά, ώστε να ζήσουν ειρηνικά σ' αυτήν την ζωή και να πάνε στον Παράδεισο. Όταν τα παιδιά γίνουν πνευματικοί άνθρωποι, ούτε νόμους χρειάζονται ούτε τίποτε. «Δικαίω νόμος ου κείται (Α' Τιμοθ. 1, 9). Ό νόμος είναι για τους παρανόμους. Ή πνευματική εξουσία είναι ανώτερη από τις ανθρώπινες εξουσίες

Εγκυμοσύνη και θηλασμός.

Ή ανατροφή του παιδιού αρχίζει από την εγκυμοσύνη. 'Αν ή μητέρα που κυοφορεί συγχύζεται και στενοχωριέται, το έμβρυο μέσα στην κοιλιά της ταράζεται. Ενώ, όταν ή μάνα προσεύχεται και ζει πνευματικά, το παιδάκι στην κοιλιά της μάνας αγιάζεται. Γι' αυτό ή γυναίκα, όταν είναι έγκυος, πρέπει να λέει την Ευχή, να μελετάει λίγο από το Ευαγγέλιο, να ψάλει, να μην έχει άγχος, αλλά και οι άλλοι να προσέχουν να μην την στενοχωρούν. Τότε το παιδί που θα γεννηθεί θα είναι αγιασμένο και οι γονείς δεν θα έχουν πρόβλημα μαζί του, ούτε όταν είναι μικρό, ούτε όταν μεγαλώσει.
Ύστερα, όταν γεννηθεί το παιδί, πρέπει να το θηλάσει, όσο πιο πολύ μπορεί. Το μητρικό γάλα δίνει υγεία στα παιδιά. Με τον θηλασμό τα παιδιά δεν θηλάζουν μόνο γάλα• θηλάζουν και αγάπη, στοργή, παρηγοριά, ασφάλεια, και αποκτούν έτσι δυνατό χαρακτήρα. Άλλα και την ίδια την μητέρα την βοηθάει ό θηλασμός. Όταν οι μητέρες δεν θηλάζουν τα παιδιά, δημιουργούνται ανωμαλίες στον οργανισμό τους, που μπορεί να οδηγήσουν σε μαστεκτομές.
Παλιά μια μητέρα μπορεί να θήλαζε και το παιδί της γειτόνισσας, αν δεν είχε γάλα. Τώρα πολλές μητέρες βαριούνται να θηλάσουν ακόμη και τα δικά τους παιδιά. Ή μάνα που τεμπελιάζει και δεν θηλάζει το παιδί, μεταδίδει τεμπελιά και στο παιδί. Παλιά τα κουτιά με το συμπυκνωμένο γάλα είχαν απ' έξω μια μάνα που κρατούσε στην αγκαλιά της ένα παιδάκι. Τώρα έχουν μια μάνα που κρατάει κάτι λουλούδια! Δεν θηλάζουν οι μάνες τα παιδιά, οπότε τα παιδιά μεγαλώνουν απαρηγόρητα Ποιος θα τους δώσει στοργή και αγάπη; Το κουτί με το γάλα της αγελάδας; Θηλάζουν από το «παγωμένο» μπουκάλι και παγώνει ή καρδιά τους. "Ύστερα, όταν μεγαλώσουν, ζητούν παρηγοριά στο μπουκάλι, στις ταβέρνες. Πίνουν, για να ξεχάσουν το άγχος, και γίνονται αλκοολικά. Αν δεν πάρουν στοργή τα παιδιά, δεν θα έχουν να δώσουν στοργή, και πάει σχοινί-κορδόνι. Έρχονται μετά οι μανάδες: «Κάνε προσευχή, πάτερ! Χάνω το παιδί μου».

Οι εκτρώσεις είναι φοβερή αμαρτία.

Γέροντα, κάποια κυρία σαράντα χρόνων, που έχει μεγάλα παιδιά, είναι έγκυος τριών μηνών. Ό άνδρας της την απειλεί πώς, αν δεν κάνη έκτρωση, θα την χωρίσει.
Αν κάμει έκτρωση, θα την πληρώσουν τα άλλα παιδιά τους με αρρώστιες και ατυχήματα Σήμερα οι γονείς σκοτώνουν τα παιδιά με τις εκτρώσεις και δεν έχουν την ευλογία του Θεού. Παλιά, αν γεννιόταν ένα παιδάκι άρρωστο, το βάπτιζαν, πέθαινε αγγελούδι, και ήταν πιο ασφαλισμένο.
Είχαν οι γονείς και άλλα γερά παιδιά, είχαν και την ευλογία του Θεού. Τώρα γερά παιδιά τα σκοτώνουν με τις εκτρώσεις και διατηρούν στην ζωή άλλα που είναι αρρωστημένα. Τρέχουν οι γονείς στην Αγγλία, στην Αμερική να τα θεραπεύσουν. Και συνεχίζεται μετά να γεννιούνται πιο άρρωστα, γιατί και αυτά, αν ζήσουν και κάνουν οικογένεια, μπορεί να γεννήσουν πάλι άρρωστα παιδιά, οπότε τι βγαίνει; Ενώ, αν γεννούσαν μερικά παιδιά, δεν θα έτρεχαν τόσο πολύ για το ένα, το άρρωστο. Θα πέθαινε και θα πήγαινε αγγελούδι.
- Γέροντα, διάβασα κάπου ότι κάθε χρόνο γίνονται σε όλο , τον κόσμο πενήντα εκατομμύρια εκτρώσεις και διακόσιες χιλιάδες γυναίκες πεθαίνουν από τις αμβλώσεις που κάνουν.
- Σκοτώνουν τα παιδιά, γιατί λένε ότι, αν πληθύνει ό κόσμος, δεν θα έχουν να φάνε, να συντηρηθούν οι άνθρωποι. Τόσες ακαλλιέργητες εκτάσεις υπάρχουν, τόσα δάση, που σε λίγο χρόνο, με τα μέσα που υπάρχουν σήμερα, μπορούν να τα κάνουν λ.χ. ελαιώνες και να τα δώσουν στους ακτήμονες. Δεν είναι ότι θα κοπούν τα δένδρα και δεν θα υπάρχει οξυγόνο, γιατί πάλι δένδρα θα μπουν. Στην Αμερική καινε το σιτάρι και εδώ στην Ελλάδα πετούν τα φρούτα κ.λπ. στην χωματερή, και εκεί στην Αφρική οι άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα. Όταν στην Αβησσυνία πέθαιναν οι άνθρωποι από πείνα, γιατί είχε πολλή ανομβρία, είχα πει σε κάποιον γνωστό μου εφοπλιστή, που βοηθάει σε τέτοιες περιπτώσεις, να πάει στην χωματερή και να παρακάλεση να φόρτωση κανένα πλοίο να τα πάει εκεί δωρεάν. Με κανέναν τρόπο δεν του έδωσαν.
Πόσες χιλιάδες έμβρυα σκοτώνονται κάθε μέρα!
- Η έκτρωση είναι φοβερή αμαρτία. Είναι φόνος, και μάλιστα πολύ μεγάλος φόνος, για τι σκοτώνονται αβάπτιστα παιδιά. Πρέπει να καταλάβουν οι γονείς ότι ή ζωή αρχίζει από την στιγμή της συλλήψεως.
Μια νύχτα ό Θεός επέτρεψε να δω ένα φοβερό όραμα, που με πληροφόρησε γι αυτό το θέμα! Ήταν βράδυ, Τρίτη της Διακαινησίμου το 1984. Είχα ανάψει δυο κεράκια μέσα σε δυο τενεκεδάκια, όπως συνηθίζω να κάνω, ακόμη και όταν κοιμάμαι, για όλους όσους πάσχουν ψυχικά και σωματικά. Σ' αυτούς συμπεριλαμβάνω ζώντες και κεκοιμημένους. στις δώδεκα τα μεσάνυχτα, εκεί που έλεγα την Ευχή, βλέπω ένα μεγάλο χωράφι περιφραγμένο με μια μάνδρα, σπαρμένο με σιτάρι που μόλις άρχιζε να ψηλώνει. Εγώ στεκόμουν έξω από το χωράφι, άναβα κεριά για τους κεκοιμημένους και τα στερέωνα πάνω στον τοίχο της μάνδρας. Αριστερά ήταν ένας ξερότοπος, γεμάτος βράχους και κρημνούς, που σειόταν συνέχεια από μία δυνατή βοή από χιλιάδες σπαραχτικές φωνές, που σου σπάραζαν την καρδιά. Και ό πιο σκληρός άνθρωπος, αν τις άκουγε, ήταν αδύνατο να μη συγκλονισθεί. Ενώ υπέφερα από τις σπαραχτικές φωνές και αναρωτιόμουν από που προέρχονται και τι σημαίνουν όλα αυτά που έβλεπα, άκουσα μια φωνή να μου λέει: «Το χωράφι με το σπαρμένο σιτάρι, που δεν έχει ακόμη ξεσταχυάσει, είναι το Κοιμητήρι με τις ψυχές των νεκρών που θα αναστηθούν. Στον τόπο δε που σείεται από τις σπαραχτικές φωνές βρίσκονται οι ψυχές των παιδιών που έχουν σκοτωθεί με τις εκτρώσεις»! Έπειτα από αυτό το όραμα μου ήταν αδύνατο να συνέλθω από τον μεγάλο πόνο που δοκίμασα για τις ψυχές εκείνων των παιδιών. Ούτε να ξαπλώσω μπορούσα, για να ξεκουραστώ, παρόλο που ήμουν κατάκοπος εκείνη την ήμερα
- Γέροντα, μπορεί να γίνει κάτι, ώστε να αρθεί ο νόμος για τις εκτρώσεις;
Μπορεί, αλλά χρειάζεται να κινηθεί ή Πολιτεία, ή Εκκλησία κλπ., ώστε να ενημερωθεί ο κόσμος για τις συνέπειες που θα έχει ή υπογεννητικότητα. Οι Ιερείς να εξηγήσουν στον κόσμο ότι ο νόμος για τις εκτρώσεις είναι αντίθετος προς τις εντολές του Ευαγγελίου. Οι γιατροί πάλι από την δική τους πλευρά να μιλήσουν για τους κινδύνους που διατρέχει ή γυναίκα που κάνει έκτρωση. Βλέπεις, οι Ευρωπαίοι είχαν την ευγένεια και την άφησαν κληρονομιά και στα παιδιά τους.
'Εμείς είχαμε τον φόβο του Θεού, αλλά τον χάσαμε και δεν τον αφήσαμε κληρονομιά στην επόμενη γενιά, γι' αυτό τώρα νομιμοποιούμε τις εκτρώσεις, τον πολιτικό γάμο...Όταν παραβαίνει ένας άνθρωπος μια εντολή του Ευαγγελίου, ευθύνεται μόνον αυτός. Όταν όμως κάτι που αντίκειται στις εντολές του Ευαγγελίου γίνεται από το κράτος νόμος, τότε έρχεται ή οργή του θεού σε όλο το έθνος, για να παιδαγωγηθεί.

Οι πολύτεκνες οικογένειες.

Ο Θεός αγαπάει και φροντίζει ιδιαίτερα τους πολυτέκνους. Σε μια μεγάλη οικογένεια δίνονται πολλές ευκαιρίες στα παιδιά να αναπτυχθούν κανονικά, εφόσον οι γονείς τους δίνουν σωστή αγωγή. Το ένα παιδί βοηθάει το άλλο. Ή μεγαλύτερη κόρη βοηθάει την μητέρα, το δεύτερο παιδί φροντίζει το μικρότερο κ.λπ. Υπάρχει αυτό το δόσιμο και ζουν μέσα σε μια ατμόσφαιρα θυσίας και αγάπης. Ο μικρός τον μεγάλο και τον αγαπά και τον σέβεται. Αυτό φυσιολογικά καλλιεργείται σε μια πολύτεκνη οικογένεια.
Γι' αυτό, όταν στην οικογένεια είναι μόνον ένα ή δυο παιδιά, οι γονείς χρειάζεται πολύ να προσέξουν πώς θα τα μεγαλώσουν. Συνήθως κοιτάζουν να μην τους λείψει τίποτε, οπότε τα παιδιά τα έχουν όλα δικά τους και αχρηστεύονται τελείως. Πάρε μια κοπέλα μοναχοκόρη που τα έχει όλα. Έχει την υπηρέτρια, που θα της φέρει το φαγητό στην ώρα του, που θα της νοικοκυρέψει το δωμάτιο της κ.λπ. Ή υπηρέτρια πληρώνεται, αλλά καλλιεργείται κιόλας, γιατί δίνεται, προσφέρει, ενώ αυτή, αν δεν κάνη καμιά θυσία, μένει κούτσουρο, ακαλλιέργητη. Εγώ συνιστώ στους νέους να πάρουν σύζυγο από πολύτεκνη οικογένεια, γιατί τα παιδιά που μεγαλώνουν με οικονομική δυσκολία συνηθίζουν στην θυσία, επειδή σκέφτονται πώς να βοηθήσουν τους γονείς. Αυτό σπάνια το συναντάς στα καλομαθημένα παιδιά.
Αλλά και οι πολύτεκνοι γονείς έχουν πλούσια καρδιά. Θυμάμαι στην Κατοχή ήταν στην γειτονιά μας ένα παιδάκι ορφανό, που είχε μείνει τελείως μόνο του. Ένας πολύτεκνος οικογενειάρχης, με δέκα παιδιά, το λυπήθηκε, το πήρε στο σπίτι του και το μεγάλωσε και αυτό μαζί με τα δικά του παιδιά. Και ξέρετε έπειτα τι ευλογίες είχε από τον Θεό! Θα τον άφηνε ό Θεός αβοήθητο με τέτοιο φιλότιμο που, είχε;
Ένας πολύτεκνος μπορεί στις αρχές να αντιμετώπιση δυσκολίες, αλλά ό Θεός δεν θα τον αφήσει. Να σας πω και για μια άλλη περίπτωση: Ένας πολύτεκνος, που είχε έξι παιδιά, μου είπε μια φορά να κάνω προσευχή να φωτίζει ό Θεός τους νοικοκυραίους να μην τον βγάζουν από το σπίτι. Δυστυχώς, πολλοί ιδιοκτήτες, ενώ νοικιάζουν το σπίτι τους σε οικογένειες με δύο ανθρώπους και πέντε σκύλους ή γατιά, που το μουρνταρεύουν, δεν θέλουν οικογένειες με πολλά παιδιά, για να μην τους χαλάσουν δήθεν το σπίτι τους. Αυτό λοιπόν ο οικογενειάρχης είχε κουραστεί ο καημένος να τον διώχνει ο ένας ιδιοκτήτης, να μην του νοικιάζει το σπίτι του ο άλλος και να μεταφέρει τα παιδάκια του και τα πράγματα του από σπίτι σε σπίτι με πολλή αγωνία. Εργαζόταν σκληρά, οικονομούσε τα απαραίτητα για την οικογένεια του και δεν έκανε παζάρια για το ενοίκιο, αρκεί να τον άφηναν οι ιδιοκτήτες να μείνει λίγα χρόνια, για να μην ταλαιπωρούνται με τις μετακομίσεις. Όταν τα άκουσα αυτά, τον πόνεσα και του είπα: «Μη στενοχωριέσαι ο Θεός έχει στον λογαριασμό Του και τα δικά σου παιδιά. Αυτός είναι ο Δημιουργός που δίνει στα παιδιά το κυριότερο, την ψυχή, ενώ εσύ με την σύζυγο, σαν συνδημιουργοί, δίνετε το σώμα. Επομένως ο Θεός ενδιαφέρεται πιο πολύ από σας για τα παιδιά σας». Δεν πέρασαν δύο-τρεις μήνες, έρχεται χαρούμενος και μου λέει: «Δόξα τω Θεώ, ό Θεός μου οικονόμησε και σπίτι και μου περισσεύουν και αρκετά χρήματα». Τον ρώτησα τι συνέβη και μου διηγήθηκε το εξής περιστατικό:
«Πηγαίνοντας για το χωριό μου, κάθισα λίγο στο πρακτορείο, μέχρι να έρθει ή ώρα να φυγή το λεωφορείο. Με πλησιάζει λοιπόν ένας λαχειοπώλης και μου λέει να πάρω λαχεία. Εγώ, επειδή είχα την αρχή ως Χριστιανός να μην παίρνω λαχεία, του είπα ότι δεν ήθελα. Όταν όμως είδα τον λαχειοπώλη να φεύγει, σκέφτηκα μήπως είχε μεγάλη ανάγκη, γι' αυτό τον φώναξα πάλι και έβγαλα χρήματα να του πληρώσω ένα λαχείο, χωρίς να το πάρω. Μα ο λαχειοπώλης ήταν φιλότιμος και δεν το δέχθηκε αυτό. Πάλι στενοχωρήθηκα και, επειδή ήθελα να τον βοηθήσω, του είπα: «Δώσ' μου ένα λαχείο• ίσως μου χρειασθεί». Και αγόρασα ένα λαχείο με σκοπό να χάρη ο άλλος και εγώ να στενοχωρηθώ και λίγο, που παρέβηκα το τυπικό μου. Εκείνο λοιπόν το λαχείο κέρδισε ένα μεγάλο ποσό, αγόρασα σπίτι και μου περίσσεψαν και χρήματα, για να μεγαλώσω τα παιδιά μου. Έμαθα και που έμενε ο λαχειοπώλης και πήγα αθόρυβα και του άφησα στην θυρίδα του έναν φάκελο με αρκετά χρήματα, επειδή ήξερα πώς δεν θα τα δεχόταν, εάν του τα έδινα στα χέρια». Είναι φοβερό πώς ενεργεί στους φιλότιμους ή αγάπη του Θεού!

Περιπτώσεις ατεκνίας.

Ό Θεός σε πολλούς δεν δίνει παιδιά, για να αγαπήσουν τα παιδιά όλου του κόσμου σαν δικά τους και να βοηθήσουν για την πνευματική τους αναγέννηση. Κάποιος δεν είχε παιδιά, αλλά, όταν έβγαινε από το σπίτι του, όλα τα παιδιά της γειτονιάς έτρεχαν κοντά του και τον περιτριγύριζαν με πολλή αγάπη. Δεν τον άφηναν να πάει στην δουλειά του. Βλέπετε, ό Θεός δεν του έδωσε δικά του παιδιά, αλλά του χάρισε την ευλογία να τον αγαπούν σαν πατέρα όλα τα παιδιά της γειτονιάς του και με τον τρόπο του να τα βοηθάει πνευματικά. Τα κρίματα του Θεού είναι άβυσσος.
Άλλοτε πάλι ό Θεός δεν δίνει παιδιά, για να βολεύεται και κανένα ορφανό. Είχα γνωρίσει κάποτε έναν καλό Χριστιανό, που εξασκούσε το επάγγελμα του δικηγόρου. Όταν πέρασα μια φορά από την πόλη που έμενε, τον επισκέφτηκα και ή πολλή καλοσύνη του με έκαμψε να παραμείνω και να φιλοξενηθώ μια μέρα στο σπίτι του. Γνώρισα και την σύζυγο του, που του έμοιαζε και αυτή στις αρετές. Και από μεν την σύζυγο έμαθα για την πνευματική ζωή του συζύγου, από δε τον σύζυγο για την πνευματική κατάσταση της συζύγου. Αργότερα έμαθα γι' αυτούς και από πολλούς Χριστιανούς, που τους γνώριζαν, γιατι τους είχαν ευεργετήσει. Ο άνθρωπος αυτός του Θεού εξασκούσε τίμια το επάγγελμα του δικηγόρου. Εάν έβλεπε ότι κάποιος ήταν απατεώνας, όχι μόνο δεν αναλάμβανε την υπόθεση, αλλά και τον ήλεγχε αυστηρά, για να συνέλθει. Εάν έβλεπε ένοχο, αλλά μετανοιωμένο, προσπαθούσε να συμβιβάσει κάπως τα πράγματα ή να ελαττωθεί ή ποινή. Εάν έβλεπε φτωχό αδικημένο, δεν έπαιρνε καθόλου χρήματα και προσπαθούσε στην δίκη να δικαιωθεί. Ζούσε πολύ απλά, και έτσι τα λίγα χρήματα που έβγαζε του έφθαναν, ακόμη και για να βοηθάει φτωχές οικογένειες. Το σπίτι του πιστού δικηγόρου ήταν μια πραγματική πνευματική όαση μέσα στην Σαχάρα της πόλεως. Εκεί μαζεύονταν άνθρωποι πονεμένοι, φτωχοί, άνεργοι, με οικογενειακά προβλήματα, στους οποίους συμπαραστεκόταν σαν καλός πατέρας. Είχε και γνωστούς σε διάφορες θέσεις και, όποιον έπαιρνε τηλέφωνο, για να εξυπηρέτηση κάποιον για καμιά δουλειά, για αρρώστιες κλπ., κανείς δεν του έλεγε «όχι», γιατί όλοι τον αγαπουσαν και τον εκτιμούσαν.
Με τον ίδιο τρόπο εργαζόταν και ή γυναίκα του. Βοηθούσε φτωχά παιδιά ή νέους που είχαν δυσκολίες στις σπουδές τους. Σαν μάνα την είχαν. Κάποια στιγμή όμως μου εξέφρασε ένα παράπονο. «Όταν παντρεύτηκα, πάτερ, μου είπε, αμέσως παραιτήθηκα από καθηγήτρια, γιατί είπα να γίνω μια καλή μητέρα. Ζητούσα από τον Χριστό να μου δώσει ακόμη και είκοσι παιδιά, αλλά δυστυχώς ούτε ένα δεν μου έδωσε». Τότε της είπα: «Εσύ, αδελφή, έχεις περισσότερα από πεντακόσια παιδιά, και ακόμη παραπονιέσαι; Ο Χριστός είδε την αγαθή σου προαίρεση και θα σε ανταμείψει γι' αυτήν. Τώρα που βοηθάς για την πνευματική αναγέννηση τόσων παιδιών, γίνεσαι καλύτερη μητέρα από πολλές μητέρες και ξεπερνάς και όλες τις πολύτεκνες μητέρες. Θα έχεις και μεγαλύτερο μισθό, γιατί με την πνευματική αναγέννηση εξασφαλίζονται τα παιδιά πνευματικά στην αιώνια ζωή». Είχαν εν τω μεταξύ υιοθετήσει μια κοπέλα και της είχαν γράψει την περιουσία τους. Αυτή τους γηροκόμησε και, όταν αναπαύτηκαν, πήγε σε Μοναστήρι - αν και το σπίτι τους ήταν σαν Μοναστήρι, γιατί διαβάζονταν όλες οι Ακολουθίες. Στον Εσπερινό και στο Απόδειπνο είχαν και άλλους εν Χριστώ αδελφούς• Μεσονυκτικό και Όρθρο τα διάβαζαν οι τρεις. Οι ευλογημένες αυτές ψυχές πολλές ψυχές πονεμένων ανέπαυσαν. Ό Θεός να ανάπαυση και αυτούς.
Γι' αυτό λέω ότι ό μεγαλύτερος και καλύτερος πολύτεκνος είναι ό άνθρωπος που αναγεννήθηκε πνευματικά και βοηθάει για την πνευματική αναγέννηση των παιδιών όλου του κόσμου, για να εξασφαλίσουν τις ψυχές τους στον Παράδεισο.
Μερικοί, Γέροντα, που δεν μπορούν να κάνουν παιδιά, σκέφτονται να υιοθετήσουν κάποιο παιδάκι.
Ναι, καλύτερα να υιοθετήσουν. Δεν πρέπει όμως να επιμένουν. Αυτό που θέλει ό άνθρωπος δεν είναι πάντοτε και το θέλημα του Θεού.
Γέροντα, οι θετοί γονείς πρέπει σε κάποια ηλικία να πουν στο παιδί ότι το έχουν υιοθετήσει;
Ε, το καλύτερο είναι να το πουν στο παιδί σε κάποια ηλικία. Άλλα αυτό που έχει σημασία είναι να αγαπούν πολύ και σωστά το παιδί. Υπάρχουν παιδιά που ζουν με τους πραγματικούς γονείς τους και αγαπούν άλλους ανθρώπους πιο πολύ, γιατί οι γονείς τους δεν έχουν αγάπη .

Δυσκολίες στην τεκνοποιία.

Σε μερικές γυναίκες που δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά λειτουργούν και οι πνευματικοί νόμοι, γιατί δεν κάνουν οικογένεια εγκαίρως. Αρχίζουν να διαλέγουν. «Όχι, αυτός είναι έτσι, εκείνος είναι αλλιώς», δίνουν μια υπόσχεση σε κάποιον, κοιτάζουν συγχρόνως και άλλον, λένε μετά «όχι» σ' εκείνον που έδωσαν την υπόσχεση - και αυτός, αντί να το θεώρηση ευλογία που τον αφήνει πριν παντρευτούν, πάει να αυτοκτονήσει. Ε, τι οικογένεια θα κάνη μια τέτοια κοπέλα; Άλλες γυναίκες δεν μπορούν να κάνουν παιδιά, γιατί στα νεανικά τους χρόνια έζησαν άτακτη ζωή. Μερικές πάλι επηρεάζονται από την διατροφή. Πολλές τροφές περιέχουν πολλά φάρμακα και ορμόνες.
Υπάρχουν και ανδρόγυνα που, μόλις παντρευτούν, θέλουν αμέσως να αποκτήσουν παιδί και, αν λίγο καθυστερήσουν, αρχίζουν να αγωνιούν. Άλλα πώς να κάνουν παιδί, ενώ είναι γεμάτοι αγωνία και άγχος; Αν διώξουν την αγωνία και το άγχος και βάλουν στην ζωή τους μια καλή πνευματική σειρά, τότε θα κάνουν παιδί.
Μερικές φορές ό Θεός σκόπιμα αργεί να δώσει παιδί σε κάποιο ανδρόγυνο. Είδατε, και στους Αγίους Ιωακείμ και Άννα, τους Θεοπάτορες, και στον Προφήτη Ζαχαρία και την Αγία Ελισάβετ, στα γεράματα έδωσε παιδί, για να εκπληρωθεί και στις δύο περιπτώσεις το προαιώνιο σχέδιο Του για την σωτηρία των ανθρώπων.
Οι σύζυγοι πρέπει να είναι πάντα έτοιμοι να δεχθούν το θέλημα του Θεού στην ζωή τους. Όποιος εμπιστεύεται τον εαυτό του στον Θεό, ό Θεός δεν τον αφήνει. Τίποτε δεν κάνουμε εμείς, και ό Θεός πόσα κάνει για μας! Με πόση αγάπη και απλοχεριά μας τα δίνει όλα! Υπάρχει τίποτε στον Θεό που να μην μπορεί να το κάνη;
Ένα ανδρόγυνο είχε πέντε παιδιά, αλλά, όταν τα παιδιά τους μεγάλωσαν, αποκαταστάθηκαν και έφυγαν από κοντά τους, έμειναν μόνοι.
Τότε αποφάσισαν να κάνουν ακόμη ένα παιδί, για να το έχουν στα γεράματα τους. Παρόλο που ή γυναίκα ήταν σε ηλικία που δεν μπορούσε να τεκνοποίηση και ανθρωπίνως αυτό ήταν αδύνατο, είχαν όμως μεγάλη πίστη στον Θεό και απέκτησαν ένα αγόρι. Έτσι είχαν μαζί τους στα γεράματα τους τον μικρότερο γιο τους, που τον μεγάλωσαν και τον τακτοποίησαν και αυτόν.
Το θέμα της τεκνοποιίας δεν εξαρτάται μόνον από τον άνθρωπο, εξαρτάται και από τον Θεό. Όταν ό Θεός βλέπει ταπείνωση στο ανδρόγυνο που έχει δυσκολία να απόκτηση παιδιά, τότε όχι μόνον ένα παιδί τους δίνει, αλλά και πολυτέκνους μπορεί να τους κάνη. Όταν όμως βλέπει πείσμα και εγωισμό, αν τους εκπλήρωση το αίτημα τους, θα τους ανάπαυση στο πείσμα τους και στον εγωισμό τους. Πρέπει να αφεθούν εν λευκώ στον Θεό. «Θεέ μου, να πουν, Εσύ για το καλό μας φροντίζεις• "γενηθήτω το θέλημα Σου" (Ματθ. 6, 10)». Τότε θα γίνει αυτό που ζητούν. Γιατί, όταν λέμε «γενηθήτω το θέλημα Σον» και αφηνόμαστε με εμπιστοσύνη στον Θεό, τότε γίνεται το θέλημα του Θεού. Άλλα εμείς από το ένα μέρος λέμε «γενηθήτω το θέλημα σου», και από το άλλο μέρος επιμένουμε στο θέλημα το δικό μας. Τότε τι να κάνη και ό Θεός;

Η ανθρώπινη λογική στο θέλημα του Θεού για την τεκνογονία.

Πολλές φορές ανδρόγυνα μου εκφράζουν την ανησυχία τους για το θέμα της τεκνοποιίας και ζητούν την γνώμη μου. Άλλα σκέφτονται να κάνουν ένα-δύο παιδιά και άλλα θέλουν να αποκτήσουν πολλά παιδιά. Αυτό όμως που τους συμφέρει είναι να αφήνουν το θέμα της τεκνοποιίας στον Θεό. Να εμπιστεύονται την ζωή τους στην θεία Πρόνοια και να μη βάζουν δικά τους προγράμματα. Πρέπει να πιστεύουν ότι ό Θεός, που φροντίζει για τα πετεινά του ουρανού, πολύ περισσότερο θα φροντίσει για τα δικά τους παιδιά...
Μερικοί προσπαθούν πρώτα να τακτοποιήσουν όλα τα άλλα και υστέρα να σκεφθούν για παιδιά. Δεν λαμβάνουν υπ' όψιν τους καθόλου τον Θεό. Άλλοι πάλι λένε: «σήμερα είναι δύσκολη ή ζωή• ένα παιδί φθάνει, γιατί και αυτό με δυσκολία το μεγαλώνεις», και δεν κάνουν άλλα παιδιά. Δεν καταλαβαίνουν πόσο αμαρτάνουν μ' αυτήν την τοποθέτηση, γιατί δεν αφήνονται με εμπιστοσύνη στον Θεό. Ο Θεός έχει σπλάγχνα. Μόλις δη ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν, δεν Του είναι δύσκολο να μην τους δώσει άλλα παιδιά.
Ξεκινούν πολλοί να παντρευτούν, χωρίς να σκεφθούν ότι πρέπει να έχουν και ως σκοπό να κάνουν παιδιά και να τα αναθρέψουν χριστιανικά. Δεν θέλουν πολλά παιδιά, για να μην έχουν σκοτούρες, και έχουν στα διαμερίσματα σκυλιά, γατιά... Στην Αυστραλία έχουν γηροκομείο για σκύλους, για γάτες..., ακόμη και νεκροταφείο για τα ζώα! Οί άνθρωποι, έτσι όπως πάνε, θα μεγαλώνουν ποντίκια και θα τα κάνουν κονσέρβες, για να ταΐζουν τα γατιά• θα μεγαλώνουν λαγούς και κουνέλια και θα τα κάνουν κονσέρβες, για να ταΐζουν τα σκυλιά, και άλλοι άνθρωποι θα πεθαίνουν από την πείνα! Και βλέπεις, άμα σκοτώσει κανείς ένα σκυλί, μπορεί να πλήρωση περισσότερα απ' όσα αν σκότωνε έναν άνθρωπο. Εξαρτάται φυσικά και από το τίνος θα είναι το σκυλί... Που φθάσαμε!... Ό άνθρωπος στην εποχή μας αξίζει λιγότερο και από ένα σκυλί!
Και μερικοί Πνευματικοί απορώ πώς λένε μερικά πράγματα. Μια φορά με ρώτησαν κάποιοι προσκυνητές που ήρθαν εκεί στο Καλύβι:
«Γέροντα, ό ιερός Χρυσόστομος γράφει πουθενά να μην κάνουν οι σύζυγοι παιδιά;». «τι είναι αυτά που λέτε; Που το ακούσατε αυτό;», τους λέω.
«Να, ό πατήρ τάδε μας το είπε», μου λένε.
Πιάνω τον πατέρα τάδε και τον ρωτάω. «Είπες τέτοιο πράγμα».
«Ναι», μου λέει. «Που το βρήκες αυτό γραμμένο;», τον ρωτάω.
«Ο ιερός Χρυσόστομος το αναφέρει στον Περί παρθενίας λόγο του», μου λέει! «Κοίταξε, του λέω, εγώ δεν διάβασα Άγιο Χρυσόστομο, αλλά δεν μπορεί ό Άγιος να λέει κάτι τέτοιο κάτι άλλο θα λέει.
Φέρε να δω τι γράφει».
Μου φέρνει το βιβλίο και μου δείχνει το χωρίο. Το διαβάζω και βλέπω ότι ό Άγιος γράφει: «Τώρα έχουν αυξηθεί οι άνθρωποι και σας δίνεται ή δυνατότητα να ζήσετε και εν παρθενία• δεν είναι όπως παλιά που έπρεπε να αφήσουν απογόνους» δεν λέει δηλαδή «μη γεννάτε παιδιά».
Και αυτός να επιμένει.
Να είναι κληρικός και θεολόγος, και να λέει τέτοια πράγματα!
Να δείχνει ότι διαβάζει Χρυσόστομο, ότι κάνει και διατριβές, και να τον έχουν για καλό Πνευματικό! Ξέρετε τι βλάβη κάνουν κάτι τέτοιες λανθασμένες ερμηνείες σε ανθρώπους που θέλουν να αναπαύσουν τον λογισμό τους;
Για πολλούς που ζουν κοσμικά ή οικογένεια σήμερα δεν έχει νόημα. Γι' αυτό ή δεν παντρεύονται ή παντρεύονται και δεν κάνουν παιδιά ή σκοτώνουν τα παιδιά με τις εκτρώσεις, και έτσι μόνοι τους εξαφανίζουν το σόι τους. Δηλαδή μόνοι τους καταστρέφονται δεν τους καταστρέφει ό Θεός. Ενώ οι πιστοί, που τηρούν τις εντολές του Θεού, δέχονται την Θεία Χάρη, γιατί ό Θεός είναι υποχρεωμένος κατά κάποιον τρόπο να τους βοηθάει στα δύσκολα χρόνια που ζούμε.
Και βλέπουμε Χριστιανούς οικογενειάρχες, με όσα παιδάκια τους δίνει ό Θεός, να τα μεγαλώνουν με φόβο Θεού. Και όλα τα παιδιά να είναι ισορροπημένα, χαρούμενα, ευλογία Θεού, και να προκόβουν. Εκεί που λέμε: «τι θα γίνει ό κόσμος;», βλέπουμε τώρα να προχωράει, με την Χάρη του Θεού, μια γενιά καλή. Ό διάβολος καταστρέφει, αλλά και ό Καλός Θεός εργάζεται και δεν θα αφήσει να εξαφανισθεί το γένος μας.

Η ΤΕΚΝΟΠΟΙΙΑ.

Οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα είναι το απαθέστερο ζευγάρι.

Γέροντα, πέστε μας για τον Άγιο Ιωακείμ και την Αγία Άννα, τους Θεοπάτορες. Κάποτε κάτι αρχίσατε να μας λέτε.
Από μικρός είχα σε μεγάλη ευλάβεια τους Αγίους Θεοπάτορες. Μάλιστα είχα πει σε κάποιον ότι, όταν με κάνουν καλόγερο, θα ήθελα να μου δώσουν το όνομα Ιωακείμ. Πόσα οφείλουμε σ' αυτούς! Οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα είναι το απαθέστερο ανδρόγυνο που υπήρξε ποτέ. Δεν είχαν καθόλου σαρκικό φρόνημα.

Ο Θεός έτσι έπλασε τον άνθρωπο και έτσι ήθελε να γεννιούνται οι άνθρωποι, απαθώς. Άλλα μετά την πτώση μπήκε το πάθος στην σχέση ανάμεσα στον άνδρα και στην γυναίκα. Μόλις βρέθηκε ένα απαθές ανδρόγυνο, όπως έπλασε ό Θεός τον άνθρωπο και όπως ήθελε να γεννιούνται οι άνθρωποι, γεννήθηκε ή Παναγία, αυτό το αγνό πλάσμα, και στην συνέχεια σαρκώθηκε ό Χριστός. Μου λέει ό λογισμός ότι θα κατέβαινε και νωρίτερα ό Χριστός στην γη, αν υπήρχε ένα αγνό ζευγάρι, όπως ήταν οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα.
Οι Ρωμαιοκαθολικοί φθάνουν στην πλάνη και πιστεύουν, δήθεν από ευλάβεια, ότι ή Παναγία γεννήθηκε χωρίς να έχει το προπατορικό αμάρτημα. Ενώ ή Παναγία δεν ήταν απαλλαγμένη από το προπατορικό αμάρτημα, αλλά γεννήθηκε όπως ήθελε ό Θεός να γεννιούνται οι άνθρωποι μετά την δημιουργία. Ήταν πάναγνη, γιατί ή σύλληψη Της έγινε χωρίς ηδονή. Οι Άγιοι Θεοπάτορες, μετά από θερμή προσευχή στον Θεό να τους χαρίσει παιδί, συνήλθαν όχι από σαρκική επιθυμία, αλλά από υπακοή στον Θεό. Αυτό το γεγονός το είχα ζήσει στο Σινά.

Ή εγκράτεια στην έγγαμη ζωή.

Ο Θεός «εποίησε τα πάντα καλά λίαν» (Γενέσ 1, 31). Ό άνδρας νιώθει μια φυσική έλξη προς την γυναίκα και ή γυναίκα προς τον άνδρα. Αν δεν υπήρχε αυτή ή έλξη, ποτέ δεν θα ξεκινούσε κανείς να κάνη οικογένεια. Θα συλλογιζόταν τις δυσκολίες που θα είχε αργότερα στην οικογένεια με την ανατροφή των παιδιών κ.λπ. και δεν θα αποφάσιζε να ξεκινήσει.
Μετά την πτώση των Πρωτοπλάστων το σαρκικό φρόνημα σε μερικούς ανθρώπους μπορεί να υπάρχει πέντε τοις εκατό, σε άλλους δέκα, τριάντα κ.λπ. Αλλά σήμερα που να βρεθούν άνθρωποι να έχουν πέντε τοις εκατό σαρκικό φρόνημα, να έχουν δηλαδή αγνό φρόνημα! Πάντως σε όλους τους ανθρώπους έχει δοθεί από τον Θεό ή δυνατότητα να φθάσουν στην απάθεια, αν αγωνισθούν με φιλότιμο.
Δεν δικαιολογούνται οι έγγαμοι, επειδή ακολούθησαν τον έγγαμο βίο, να ξεχνούν ότι ό άνθρωπος δεν είναι μόνο σάρκα, αλλά είναι και πνεύμα, και να αφήνουν τον εαυτό τους αχαλίνωτο. Πρέπει να αγωνίζονται να υποτάξουν την σάρκα στο πνεύμα. Αν προσπαθούν να ζουν πνευματικά, με την καθοδήγηση του Πνευματικού τους, θα αρχίσουν να γεύονται σιγά-σιγά και ανώτερες χαρές, πνευματικές, ουράνιες, και δεν θα αναζητούν τις σαρκικές. Έχουν υποχρέωση να αγωνίζονται και να εγκρατεύονται, για να μη μεταδώσουν το σαρκικό πάθος και στα παιδιά τους. Ένα παιδάκι, που οι γονείς του έχουν πολύ σαρκικό φρόνημα, έχει από μικρό τέτοιες τάσεις, γιατί παίρνει το σαρκικό φρόνημα από αυτούς. Στην αρχή αυτό είναι απαλό, όπως όλα τα κληρονομικά πάθη - σαν την τσουκνίδα που, μόλις φυτρώνει, είναι απαλή και μπορείς να την πιάσεις, ενώ, όταν μεγαλώσει, τσιμπάει — και μπορεί να θεραπευθεί από έναν καλό Πνευματικό, που έχει διάκριση. 'Αν όμως δεν το κόψη στην μικρή ηλικία, θα χρειασθεί πολύ να αγωνισθεί, όταν μεγαλώσει, για να το κόψη.

Το «φταίξιμο» και το «δίκαιο» των συζύγων.

Μια φορά ήρθε στο Καλύβι κάποιος και μου είπε ότι είχε προβλήματα με την γυναίκα του. Πήγαιναν για χωρισμό. Δεν ήθελε να δη ο ένας τον άλλον. Ήσαν και οι δύο δάσκαλοι, είχαν και δύο παιδάκια. Δεν έτρωγαν ποτέ στο σπίτι. Σε άλλο εστιατόριο έτρωγε ό ένας μετά το Σχολείο, σε άλλο ό άλλος, και αγόραζαν και κάτι σάντουιτς, για να φάνε τα παιδιά. Τα καημένα, όταν οι γονείς γύριζαν στο σπίτι, πήγαιναν και έψαχναν στις τσέπες και στις τσάντες τους, για να δουν τι τους έφεραν απ' έξω να φάνε. Περνούσαν μεγάλο δράμα! Αυτός έκανε και τον ψάλτη. Σε άλλη εκκλησία πήγαινε ή γυναίκα του, σε άλλη έψαλλε αυτός. Τόσο πολύ! «τι να κάνω, πάτερ, μου λέει, σηκώνω μεγάλο σταυρό, πολύ μεγάλο. Κάθε μέρα έχουμε φασαρίες στο σπίτι». «Πήγες στον Πνευματικό;», τον ρωτάω. «Ναι, πήγα, μου λέει, και μου είπε: Υπομονή να κάνης σηκώνεις μεγάλο σταυρό». «Για να δω, του λέω, ποιος σηκώνει μεγάλο σταυρό. Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν παντρευτήκατε, μαλώνατε έτσι;». «Όχι, μου λέει. Οκτώ χρόνια ήμασταν πολύ αγαπημένοι. Λάτρευα την γυναίκα μου περισσότερο από τον Θεό! Μετά εκείνη άλλαξε. Έγινε γκρινιάρα, ιδιότροπη...». Ακούς; Την λάτρευε περισσότερο από τον Θεό! «Έλα εδώ, του λέω. Λάτρευες την γυναίκα σου περισσότερο από τον Θεό! Ή γυναίκα σου φταίει τώρα ή εσύ, που φθάσατε σ' αυτήν την κατάσταση; Εξ αιτίας σου πήρε την Χάρη Του ό Θεός από την γυναίκα σου. Και τι σκέφτεσαι να κάμεις τώρα;», τον ρωτάω. «Μάλλον να χωρίσουμε», μου λέει. «Μήπως έμπλεξες και με καμιά άλλη;». «Ναι, έχω ύπ' όψιν μου κάποια», μου λέει. «Βρε, δεν καταλαβαίνεις ότι εσύ είσαι ό φταίχτης; Να ζήτησης πρώτα συγχώρεση από τον Θεό, γιατί λάτρευες την γυναίκα σου περισσότερο από Εκείνον. Μετά να πάς να ζήτησης συγχώρεση από την γυναίκα σου. Να με συγχώρεσης, να της πεις, εγώ έγινα αιτία να δημιουργηθεί αύτη ή κατάσταση στο σπίτι και να ταλαιπωρούνται και τα παιδιά. Έπειτα να πάς να εξομολογηθείς και να λατρεύεις τον Θεό σαν Θεό και να αγαπάς την γυναίκα σου σαν γυναίκα σου, και θα δεις, τα πράγματα θα πάνε καλά». Τον τράνταξα. Άρχισε να κλαίει. Μου υποσχέθηκε πώς θα με ακούσει. Ήρθε μετά από λίγο καιρό χαρούμενος. «Σ' ευχαριστώ, πάτερ, μας έσωσες, μου λέει. Είμαστε μια χαρά, κι εμείς και τα παιδιά μας». Βλέπεις; Να είναι αυτός ό φταίχτης και να νομίζει κιόλας ότι σηκώνει πολύ μεγάλο σταυρό!...
Υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί να έχει και ό ένας και ό άλλος δίκαιο. Κάποτε έλεγα σε μια συντροφιά πόσο αγνός ήταν ό Μακρυγιάννης. Είχε και σωματική και ψυχική αγνότητα. Όποτε πετάγεται κάποιος και μου λέει: «Όχι να θέλουν να παρουσιάσουν τον Μακρυγιάννη και για άγιο!». «Γιατί όχι;», τον ρωτάω. «Γιατί έδερνε την γυναίκα του», μου απαντάει. «Κοίταξε να σου πω τι συνέβαινε. Ο Μακρυγιάννης, όταν τύχαινε να έχει κανένα τάλιρο και ερχόταν καμιά χήρα που είχε παιδιά, της το έδινε. Η γυναίκα του, ή καημένη, γκρίνιαζε. Μα κι εσύ παιδιά έχεις, του έλεγε, γιατί το έδωσες;. Κι εκείνος της έδινε κανένα μπάτσο και της έλεγε• εσύ έχεις τον άνδρα σου, που θα σε οικονομήσει. Αυτή ή καημένη δεν έχει άνδρα, ποιος θα την οικονομήσει;». Δηλαδή και οι δύο είχαν δίκαιο.Ύστερα, αν ό ένας από τους δύο συζύγους ζει πνευματικά, τότε και δίκαιο να έχει, δεν έχει κατά κάποιον τρόπο δίκαιο. Γιατί, σαν πνευματικός άνθρωπος που είναι, πρέπει να αντιμετώπιση μία αδικία πνευματικά. Να τα αντιμετωπίζει δηλαδή όλα με την θεία δικαιοσύνη, να βλέπει τι αναπαύει τον άλλον. Γιατί, αν μια ψυχή είναι αδύνατη και σφάλλει, έχει κατά κάποιον τρόπο ελαφρυντικά. Ο άλλος όμως, που είναι σε καλύτερη πνευματική κατάσταση και δεν δείχνει κατανόηση, σφάλλει πολύ περισσότερο. Όταν και οι πνευματικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα πράγματα κοσμικά, με την κοσμική, την ανθρώπινη δικαιοσύνη, τι γίνεται μετά; Πρέπει να πηγαίνουν συνέχεια στα κοσμικά δικαστήρια. Γι' αυτό και βασανίζονται οι άνθρωποι.