Ερμηνεία της θ. Λειτουργίας κατά τον Άγιο Νικόλαο Καβάσιλα (μέρος δεύτερο)

Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 

Δοξολογία 

«Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος...» .Μ’ αυτή τη δοξολογία αρχίζει ο ιερέας τη Λειτουργία. Γιατί και οι ευγνώμονες δούλοι το ίδιο κάνουν όταν παρουσιάζονται στον κύριό τους. Πρώτα- πρώτα δηλαδή τον εγκωμιάζουν, κι έπειτα τον παρακαλούν για τις δικές τους υποθέσεις.

Ειρηνικά

Και ποια είναι η πρώτη αίτηση του ιερέα; «Υπέρ της άνωθεν ειρήνης και της σωτηρίας των ψυχών ημών». Λέγοντας ειρήνη, δεν εννοεί μόνο τη μεταξύ μας ειρήνη, όταν δηλαδή δεν μνησικακούμε εναντίον κανενός, αλλά και την ειρήνη προς τους εαυτούς μας, όταν δηλαδή η καρδιά μας δεν μάς κατηγορεί για τίποτα. Την αρετή της ειρήνης, βέβαια, την έχουμε πάντοτε ανάγκη, μα ιδιαίτερα την ώρα της προσευχής, γιατί χωρίς αυτήν κανείς δεν μπορεί να προσευχηθεί σωστά και ν’ απολαύσει κάποιο καλό από την προσευχή του.

Ερμηνεία της θ. Λειτουργίας κατά τον Άγιο Νικόλαο Καβάσιλα

Έργο της θείας Λειτουργίας είναι η μεταβολή των δώρων που προσφέρουν οι πιστοί –του άρτου και του οίνου- σε σώμα και αίμα Χριστού. Και σκοπός της είναι ο αγιασμός των πιστών, οι οποίοι με τη θεία μετάληψη αποκομίζουν την άφεση των αμαρτιών τους, την κληρονομία της βασιλείας των ουρανών και κάθε πνευματικό αγαθό. Σ’ αυτό το έργο και το σκοπό συμβάλλουν οι προσευχές, οι ψαλμωδίες, τα αγιογραφικά αναγνώσματα και όλα εκείνα που τελούνται και λέγονται στη διάρκεια της Λειτουργίας. Μέσα σ’ αυτά είναι σαν να βλέπουμε σ’ έναν πίνακα ζωγραφικής ολόκληρη τη ζωή του Χριστού, από την αρχή ως το τέλος της.Γιατί ο καθαγιασμός των δώρων, η ίδια δηλαδή η θυσία, διακηρύσσει το θάνατο, την ανάσταση και την ανάληψη Του, καθώς τα δώρα αυτά μεταβάλλονται στο ίδιο το σώμα του Κυρίου, σ’ αυτό που σταυρώθηκε, αναστήθηκε και αναλήφθηκε. Όσα προηγούνται της θυσίας, φανερώνουν τα γεγονότα που έγιναν από το θάνατο του Κυρίου, δηλαδή την έλευσή Του στον κόσμο, τη δημόσια εμφάνισή Του, τα θαύματα και τη διδασκαλία Του. Κι εκείνα που έπονται της θυσίας, συμβολίζουν την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους, την επιστροφή των ανθρώπων στο Θεό και την κοινωνία τους μαζί Του.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας για τη Θεία Ευχαριστία (μέρος δεύτερο)

Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στις προσπάθειες και τους αγώνες του οποίου οφείλεται η ανακίνηση του ξεχασμένου ορθοδόξου φρονήματος και της «χαριτωμένης συνηθείας να μεταλαμβάνουν συχνά οι χριστιανοί», μάς χάρισε το ψυχοφελέστατο βιβλίο «Περί της συχνής θείας Μεταλήψεως» από το οποίο θα αναφέρουμε μερικές σοφές σκέψεις του.

Ο Άγιος Νικόδημος, όπως σχολιάζει το βιβλίο ο μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης, θεωρούσε τη συνεχή θεία Μετάληψη πιο αναγκαία δια τους ατελείς (εκείνους όμως που δεν έχουν κανονικά εμπόδια). Και δια μεν τους ατελείς τη θεία Μεταλήψη την βλέπει σα φάρμακο προς θεραπεία των παθών, δια δε τους τελείους σα μέσο τελειότητος, σαν τροφή και απόλαυση.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας για τη Θεία Ευχαριστία

Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος συμβουλεύει τους μοναχούς: «Ας καταγινώμεθα, αδελφοί μου, εις την ησυχίαν, εις την νηστείαν, εις την προσευχήν, εις τα δάκρυα, εις το εργόχειρον, εις την συνομιλίαν των αγίων Πατέρων, εις την υπακοήν της αληθείας, εις την ακρόασιν των αγίων Γραφών, δια να μη χερσωθή η διάνοιά μας και φυτρώση ακάνθας των πονηρών λογισμών, και μάλιστα ας ποιήσωμεν εαυτούς αξίους δια την κοινωνίαν των θείων και αχράντων Μυστηρίων, ίνα καθαρισθή η ψυχή μας από τους λογισμούς της απιστίας και ακαθαρσίας και ίνα κατοικήση εις ημάς ο Κύριος και μάς λυτρώση από τον πονηρόν διάβολον». Το ίδιο ισχύει και για κάθε χριστιανό.

Λόγοι για την Αγάπη

Οσίου Μαξίμου του Ομολογητού

Όπως η μνήμη της φωτιάς δεν ζεσταίνει το σώμα, έτσι και η πίστη χωρίς αγάπη δεν φωτίζει την ψυχή με τη γνώση του Θεού. Αγάπη είναι μια αγαθή διάθεση της ψυχής, που κάνει τον άνθρωπο να μην προτιμάει τίποτ’ άλλο περισσότερο από το να γνωρίσει το Θεό. Είναι αδύνατον όμως ν’ αποκτήσει σταθερά μέσα του αυτή την αγάπη, όποιος έχει εμπαθή προσκόλληση σε κάτι από τα γήινα.

Προσευχή

Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως 

Το κύριο έργο του ανθρώπου είναι η προσευχή. Ο άνθρωπος πλάστηκε για να υμνεί το Θεό. Αυτό είναι το έργο που του αρμόζει. Αυτό μόνο εξηγεί την πνευματική του υπόσταση.Αυτό μόνο δικαιώνει την εξέχουσα θέση του μέσα στη δημιουργία. Ο άνθρωπος πλάστηκε για να λατρεύει το

Θεό και να μετέχει στη θεία Του αγαθότητα και μακαριότητα.

Χριστιανική ευγένεια

Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως 

Οι χριστιανοί έχουν χρέος, σύμφωνα με την εντολή του Κυρίου, να γίνουν άγιοι και τέλειοι. Η τελειότητα και η αγιότητα χαράσσονται πρώτα βαθιά στην ψυχή του χριστιανού, και από εκεί τυπώνονται και στις σκέψεις του, στις επιθυμίες του, στα λόγια του, στις πράξεις του. Έτσι, η χάρη του Θεού, που υπάρχει στην ψυχή, ξεχύνεται και σ’ όλο τον εξωτερικό χαρακτήρα.

Ο χριστιανός οφείλει να είναι ευγενικός με όλους. Τα λόγια και τα έργα του να αποπνέουν τη χάρη του Αγίου Πνεύματος που κατοικεί στην ψυχή του, ώστε να μαρτυρείται η χριστιανική του πολιτεία και να δοξάζεται το όνομα του Θεού.

Όποιος είναι μετρημένος στα λόγια, είναι μετρημένος και στα έργα. Όποιος εξετάζει τα λόγια που πρόκειται να πει, εξετάζει και τις πράξεις που πρόκειται να εκτελέσει, και ποτέ του δεν θα υπερβεί τα όρια της καλής και ενάρετης συμπεριφοράς.

Τα χαριτωμένα λόγια του χριστιανού χαρακτηρίζονται από λεπτότητα και ευγένεια. Αυτά είναι που γεννούν την αγάπη, φέρνουν την ειρήνη και τη χαρά. Αντίθετα, η αργολογία γεννάει μίση, έχθρες, θλίψεις, φιλονικίες, ταραχές και πολέμους.

Ας είμαστε λοιπόν πάντοτε ευγενικοί. Ποτέ από τα χείλη μας να μη βγει λόγος κακός, λόγος που δεν είναι αλατισμένος με τη χάρη του Θεού, αλλά πάντοτε λόγοι χαριτωμένοι, λόγοι αγαθοί, λόγοι που μαρτυρούν την κατά Χριστόν ευγένεια και την ψυχική μας καλλιέργεια.

Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως

Μπροστά στον πόνο και τα προβλήματα της ζωής

Δεν υπάρχει άνθρωπος, πού να μην έχει βρεθεί μπροστά σε δύσκολη θέση και σε δύσκολες στιγμές. Πελώρια υψώνονται μπροστά μας τα προβλήματα, οι δοκιμασίες και οι αντιθέσεις της ζωής. Είπαν ότι ή ζωή είναι ένα δράμα Είναι όντως δράμα πολύ μεγάλο. Είναι μία θάλασσα πολυκύμαντος, τις πιο πολλές φορές φουρτουνιασμένη και τις λιγότερες ήρεμη και γαληνιώσα.

Πλήθος οι ανάγκες, πού μας περιζώνουν στην πορεία της ζωής. Πλήθος τα προβλήματα, αλλά μεγαλύτερα και αλλά μικρότερα, πού ορθώνονται απειλητικά ενώπιον μας ανά πάσαν στιγμήν. Πλήθος οι πειρασμοί, πού καλούμεθα να ξεπεράσουμε. Πλήθος οι παγίδες, πού πρέπει προσεκτικά να αποφύγουμε.

Ατελείωτος ο κατάλογος των δυσκολιών της ζωής. Παρεξηγήσεις στις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας. Καχυποψίες, πού κάποτε αντιλαμβανόμεθα και μας πληγώνουν. Αποτυχίες σε κάποιες προσπάθειες μας τραυματίζουν ψυχικά Δύσκολες καταστάσεις, πού δυσκολευόμεθα να τις αντιμετωπίσουμε, θλίψεις και δοκιμασίες αναπόφευκτες, πού πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Άδικη συμπεριφορά εναντίον μας γνωστών μας ανθρώπων, πού μας πληγώνει τον εσωτερικό κόσμο. Περιφρονήσεις από ανθρώπους, πού δεν το περιμέναμε. Παραγκωνισμοί από συμφεροντολόγους φίλους. Συκοφαντίες από κακεντρεχείς αντιζήλους. Διωγμοί από αδίστακτους ισχυρούς. Ραδιουργίες από διεστραμμένους συνανθρώπους. Κατηγορίες από ασύστολους ψευδολόγους. Άγνωμοσύνες από αχάριστους ευεργετηθέντες. Κατάλογος μακρύς και ατελείωτος αντίξοων περιστάσεων της ζωής. 

Ελεημοσύνη

Όποιος ελεεί τον αδελφό του, λέει κάποιος Πατέρας, πρέπει να το κάνει σαν να ελεεί τον εαυτό του. Αυτή η ελεημοσύνη πλησιάζει τον άνθρωπο προς τον Θεό.

---

Υπάρχουν άνθρωποι, έλεγε ένας Γέροντας, που ενώ είναι πρόθυμοι να δίνουν ελεημοσύνη στους πτωχούς, ο πονηρός τους κάνει να ακριβολογούν στα ελάχιστα, για να τους αφαιρεί το μισθό της αγαθοεργίας.

Έτυχε να επισκεφθώ κάποτε ένα φίλο μου ιερέα, την ημέρα που μοίραζε ελεημοσύνη στους πτωχούς της ενορίας του. Ήρθε κατά σύμπτωση μία πτωχή χήρα και παρακάλεσε να της δώσει λίγο σιτάρι.

-Φέρε το σακούλι σου να σου βάλω, της είπε ο ιερέας.

Η γυναίκα το έφερε.

-Πολύ μεγάλο είναι, ευλογημένη, της είπε κάπως απότομα ο φίλος μου.

Εκείνη έγινε κατακόκκινη από την ντροπή της, ίσως γιατί ήταν κι ένας ξένος μπροστά σ’ αυτήν την προσβολή. Σαν έφυγε ρώτησα το φίλο μου:

-Δε μου λες, Πάτερ, το πούλησες στη γυναίκα το σιτάρι;

-Όχι, το χάρισα. Είναι από τις ελεημοσύνες.

-Αφού λοιπόν ήταν ελεημοσύνη, του είπα, ποια η ανάγκη ν’ ακριβοεξετάζεις το μέτρο και να λυπήσεις τη φτωχή; Μη ξεχνάς άλλωστε τα λόγια του μακαρίου Παύλου, «ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός».

Προσευχή

Εκείνος που έχει συμμαζεμένο το νου του, όταν προσεύχεται, και προσέχει σ' αυτά που λέγει, απομακρύνει με τη φλόγα της προσευχής του τους δαίμονες, λέγει ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος. Εκείνος όμως που μετερωρίζεται (σκορπίζει το νου του σε ανώφελες σκέψεις) περιπαίζεται απ' αυτούς. Ένα Άγιος Ερημίτης, πολλά χρόνια κλεισμένος μέσα σε μια σπηλιά στη ρίζα ενός απόκρημνου βράχου, είχε μοναδική του απασχόληση την προσευχή. Ο Ουράνιος Πατήρ, προνοώντας γι' αυτόν, όπως και τα πετεινά τ' ουρανού, τον έτρεφε μ' αυτό το θαυμαστό τρόπο: Κάθε βράδυ, ύστερα από τη δύση του ηλίου, έβρισκε ένα ζεστό ψωμί, που έλεγες πως μόλις είχε βγει από το φούρνο, στην είσοδο της σπηλιάς του. Χρόνια γινότανε αυτό! Μια μέρα όμως πήγε να δει τον Ερημίτη μας ένας συνασκητής του και καθώς συνομιλούσαν, του υπέδειξε πως δεν ήταν σωστό να κάθεται αργός. Τον βοήθησε να κόψει καλάμια από το έλος και τον έμαθε να πλέκει πανέρια. Σαν βράδιασε, κουρασμένος από τη δουλειά και πεινασμένος ο Γέροντας, πήγε στη σπηλιά του να πάρει το ψωμί του. Με πόση ανακούφιση θα το έτρωγε! Δε βρήκε όμως τίποτε. Έτσι κοιμήθηκε νηστικός. Την άλλη μέρα ασχολήθηκε πάλι με ζήλο στο εργόχειρο, αλλά δε βρήκε πάλι στη θέση το βράδυ το ευλογημένο ψωμάκι, με το οποίο τόσα χρόνια τον έτρεφε ο Θεός. Στενοχωρημένος τότε προσευχήθηκε και παρακάλεσε τον Κύριο να του φανερώσει σε τι είχε σφάλει, ώστε να πάψει να φροντίζει πια γι' αυτόν. Άκουσε τότε θεία φωνή να του λέει: -Όταν ήσουν απασχολημένος μόνο με μένα, σε έτρεφα. Τώρα που έμαθες εργόχειρο, δίκαιο είναι να σε τρέφει αυτό.