ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ

Εἶναι γεγονὸς ὅτι ζοῦμε σὲ μία ἐποχὴ ἀπιστίας καὶ ὑλισμοῦ. 
Εἶναι γεγονὸς ὅτι οἱ περισσότεροιἄνθρωποι ἀρκοῦνται μόνο στὰ ὅσα βλέπουν καὶ μποροῦν νὰ παρατηρήσουν μὲ γυμνὸ ὀφθαλμό, καὶἀδιαφοροῦν ἐντελῶς γιὰ θέματα πνευματικά, γιὰ θέματα ὑπερφυσικά. Τοὺς μιλᾷς γιὰ Θεό, γιὰ ψυχῇ, γιὰμέλλουσα ζωή, γιὰ τὸν κόσμο τῶν πνευμάτων καὶ τῶν ἀγγέλων καὶ κανεὶς δὲν σοῦ δίνει σημασία. Κανεὶςδὲν πιστεύει.

    Φυσικὰ αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι πράγματι δὲν ὑπάρχει ἕνας κόσμος πέρα ἀπ’ αὐτὸν ποὺ βλέπουμε. Ἕνας κόσμος πνευματικός, ἄυλος, οὐράνιος. Τὸ ὅτι δὲν τὸν βλέπουμε δὲν σημαίνει ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀλλὰ ὅτιἐμεῖς δὲν ἔχουμε τὶς κατάλληλες πνευματικὲς κεραῖες γιὰ νὰ πιάσουμε τὰ μηνύματά του. Αὐτὴ τὴ στιγμὴὅπου βρισκόμαστε ὑπάρχουν ἄπειρα ἠλεκτρομαγνητικὰ κύματα ποὺ ἐκπέμπουν οἱ ραδιοφωνικοὶ καὶτηλεοπτικοὶ σταθμοὶ καὶ οἱ κεραῖες κινητῆς τηλεφωνίας. Δὲν τὰ βλέπουμε ὅμως. Αὐτὸ δὲν σημαίνει καὶ ὅτιδὲν ὑπάρχουν. Ἁπλῶς πρέπει νὰ ἔχουμε τὴν ἀντίστοιχη συσκευὴ –ραδιόφωνο, τηλεόραση, κινητὸτηλέφωνο- γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ ἀνιχνεύσουμε τὴν ὕπαρξή τους. Ὑπάρχει λοιπὸν ἕνας πνευματικὸςκόσμος. Ὑπάρχουν ἄυλα πνεύματα, ὑπάρχουν ἄγγελοι, καὶ ὅσοι ἔχουν τὶς πνευματικὲς κεραῖες τοὺςβλέπουν τοὺς ἀκοῦνε.

    Γιὰ τοὺς ἀγγέλους μας μιλᾷ ὁ ἄπ. Παῦλος στὴν πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολή του, στὸ πρῶτο κεφάλαιο,ὅπου συγκρίνει τὸν Χριστὸ μὲ τὰ ἄυλα αὐτὰ πνεύματα καὶ σαφῶς τὸν βρίσκει ἀνώτερο. Λέγει λοιπὸν ἐκεῖὅτι οἱ ἄγγελοι εἶναι «λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ τοὺς μέλλονταςκληρονομεὶν σωτηρίαν». Μ’ ἀφορμὴ αὐτὸ τὸ ρητὸ ἂς δοῦμε τί λέγει ἡ Γραφὴ γιὰ τοὺς ἀγγέλους.

    Σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τῆς ἁγίας Γραφῆς, μεταξὺ τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἀνθρώπων, ὑπάρχουν κι ἄλλαπρόσωπα κατώτερα ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ ἀνώτερα ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους. Τὰ πρόσωπα αὐτὰ εἶναι χωρισμένα σὲδυὸ παρατάξεις. Στὴ πρώτη εἶναι τ’ ἀγαθὰ πνεύματα ποὺ ἐκτελοῦν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ ἀγαποῦν τοὺς ἀνθρώπους. 

Στὴ δεύτερη εἶναι τὰ πονηρὰ πνεύματα ποὺ ἀντιστέκονται στὶς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καὶμισοῦν τὸ ἀνθρώπινο γένος. Τ’ ἀγαθὰ πνεύματα εἶναι οἱ ἄγγελοι καὶ τὰ πονηρὰ οἱ δαίμονες. Καὶ οἱ ἄγγελοι καὶ οἱ δαίμονες δημιουργήθηκαν ἀπὸ τὸ Θεὸ πρὶν δημιουργηθεῖ ὁ κόσμος. Γράφει τὸ βιβλίο τοῦ Ἰὼβ στὴ Π.Δ. «ὄτε ἐγεννήθησαν ἄστρα, ἤνεσαν μὲ φωνὴ μεγάλη πάντες οἱ ἄγγελοί μου»(Ἰὼβ 38,7).Δηλαδὴ προϋπῆρχαν οἱ ἄγγελοι. Καὶ γιὰ νὰ μὴ γίνει καμμία παρεξήγηση -λόγω τῆς προϋπάρξεώς τους-μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ὁ Παῦλος γράφει· «ὅτι ἐν αὐτῷ(τῷ Χριστῷ) ἐκτίσθη τὰ πάντα τὰ ἐν τοὶςοὐρανοὶς καὶ τὰ ἐπὶ γῆς, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, εἴτε θρόνοι εἴτε κυριότητες εἴτε ἀρχαὶ εἴτε ἐξουσίαι· τὰπάντα δι’ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται· καὶ αὐτὸς ἐστὶ πρὸ πάντων καὶ τὰ πάντα ἐν αὐτῷσυνέστηκεν»(Κόλ.1,16-17). Θρόνοι, κυριότητες, ἀρχαί, ἐξουσίαι εἶναι ὀνομασίες ταγμάτων ἀγγέλων.

     Ἰδιότητες τῶν ἀγγέλων. 

Οἱ ἄγγελοι δημιουργήθηκαν κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, ἀγαθοί, ἀθάνατοι, μὲ τὴδυνατότητα νὰ μποροῦν νὰ κάνουν τὸ καλὸ ἢ τὸ κακὸ ἀνάλογα μὲ τὴ θέλησή τους. Δὲν ἔχουν τὴ δύναμητοῦ Θεοῦ, τὴν παγγνωσία του, τὴν πανταχοῦ παρουσία του, οὔτε εἶναι ἅγιοι ἀπὸ μόνοι τους. 

Πρὸ τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου, δοκιμάσθηκαν κατὰ πόσο χρησιμοποιοῦν τὴν ἐλευθερία τοὺςπρὸς τὸ καλὸ ἢ τὸ κακό. Καὶ τότε ἄλλοι μὲν πονηρευτήκανε κατὰ τοῦ θεοῦ, προσπάθησαν νὰ τὸν ὑποτάξουν, καὶ ἔτσι ἔπεσαν στὸ σκότος καὶ ἔγιναν πονηροί, ἄλλοι δὲ ἔμειναν πιστοὶ καὶ ὑπάκουοι στὸ Θεὸκαὶ στερεώθηκαν ὁριστικὰ στὸ καλὸ καὶ παρέμειναν ἀγαθοί. 

Ὁ Μέγας Βασίλειος, ἐκφράζει τὴ γνώμη, ὅτι ὁ Θεὸς ἔδωσε προθεσμία καὶ στοὺς πονηροὺς ἀγγέλους νὰ μετανοήσουν. Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ προθεσμία ἔληξεμὲ τὴν πτώση τοῦ ἀνθρώπου. Ὅταν δηλαδὴ οἱ πονηροὶ ἄγγελοι, ὄχι μόνο δὲν μετανόησαν ἀλλὰ καὶπαρέσυραν καὶ τὸν ἄνθρωπο στὴ πτώση τους, τότε κατάντησαν αἰωνίως πονηροί.

    Οἱ ἄγγελοι δὲν ἔχουν σῶμα διότι εἶναι πνεύματα ὅπως εἴπαμε. Γὶ αὐτὸ λέγονται καὶ ἀσώματοι. Ἐπειδὴ ὅμως ὡς πνεύματα εἶναι ἀόρατοι, ὅταν στέλνονται στοὺς ἀνθρώπους λαμβάνουν ἕνα εἶδος σώματος,παίρνουν μία μορφή, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ ἐπικοινωνήσουν μὲ τοὺς ἀνθρώπους. Ἐπίσης οἱ ἄγγελοι δὲν ἔχουν φτερά. Ὁ ἴ. Χρυσόστομος λέγει ὅτι ὅταν ἡ Γραφὴ ἀναφέρει ὅτι ἔχουν φτερὰ καὶ πετοῦν, τὸ κάνει γιὰ νὰ μᾶς δείξει τὸ ὕψος τῆς φύσεώς τους καὶ ὅτι ἔρχονται ἀπὸ τὸν οὐρανὸ ὡς ἀγγελιοφόροι τοῦ Θεοῦ.Ὄχι ὅτι πράγματι ἔχουν φτερά.

    Τὸ ἔργο τῶν ἀγγέλων.

Α) Ἡ συνεχὴς δοξολογία τοῦ Θεοῦ. Ἐὰν διαβάσουμε τὸ 6ον κεφάλαιο τοῦ Ἠσαία θὰ δοῦμε τὰ Σεραφὶμνὰ περιτριγυρίζουν τὸ θρόνο τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ψάλλουν τὸν ὕμνο «Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος, Κύριος Σαβαὼθπλήρης πάσα ἡ γῆ τῆς δόξης αὐτοῦ». Τὸ ἴδιο βλέπουμε καὶ στὰ ὁράματα τῆς Ἀποκαλύψεως· οἱ ἄγγελοιπροσφέρουν ἀενάως καὶ συνεχῶς δοξολογία στὸ Θεό, χωρὶς νὰ κουράζονται, χωρὶς νὰ πέφτουν στὴνἀκηδία, ἀλλὰ ἀντίθετα νοιώθουν ἡδονή, εὐχαρίστηση, ἄπειρη καὶ ἀνέκφραστη ἀγαλλίαση. Συνεχῶςπόθος καὶ λαχτάρα καὶ μεράκι τοὺς συνέχει ὅταν προσφέρουν τὴν δοξολογία στὸ Θεό. Πλησμονὴ καὶκορεσμὸς δὲν ὑπάρχει ἀλλὰ ἀντίθετα αὔξηση τοῦ πόθου καὶ τῆς ἡδονῆς παρουσιάζεται. Τὴν δοξολογίατῶν ἀγγέλων προσπαθεῖ ἡ Ἐκκλησία μας νὰ μιμηθεῖ στὶς ἀκολουθίες της καὶ συνεχῶς θυμίζει στοὺςπιστοὺς μὲ τὶς ψαλμῳδίες καὶ τὶς εὐχὲς τῆς τοὺς ἀγγέλους. Εἰδικὰ ἡ τάξη τῶν μοναχῶν δημιούργησεπαλαιότερα τὶς λεγόμενες μονὲς τῶν ἀκοιμήτων, ὅπου μοναχοὶ χωρισμένοι σὲ βάρδιες προσέφερανδοξολογία στὸ Θεὸ ὅλο τὸ 24ωρο. Βέβαια τὸ τόλμημα αὐτὸ δὲν συνεχίσθηκε γιὰ πολύ, γιατί δυστυχῶςστὸ νῦν αἰῶνα, ἡ ἀσθένειά του ἀνθρώπου καὶ ροπὴ τοῦ πρὸς τὰ γήινα, δὲν ἐπιτρέπουν τέτοια ὑψηλὰπετάγματα. Πάντως οἱ φιλόθεες ψυχὲς λένε καὶ σ’ αὐτὴ τὴ ζωὴ συνεχῶς τὰ λόγια τοῦ Δαυίδ· «ἐξομολογήσομαι σοὶ Κύριε, ἐν ὅλῃ καρδία μου καὶ ἐναντίον ἀγγέλων ψαλῶ σοί»(Ψάλ.137,1). Τὸ«ἐναντίον ἀγγέλων» ὁ ἴ. Χρυσόστομος τὸ ἑρμηνεύει «θὰ συναγωνισθῶ τοὺς ἀγγέλους σου Κύριε στὴνπροσευχή».

    Β) Ν’ ἀναγγέλουν τὰ θελήματα τοῦ Θεοῦ, νὰ ἀποκαλύπτουν τὰ θεία σχέδια, νὰ ἑρμηνεύουν τὰ ὁράματα τῶν προφητῶν, καὶ νὰ διακονοῦν τοὺς πιστοὺς στὶς διάφορες ἀνάγκες τους. Αὐτὰ τὰ βλέπουμεσὲ πολλὰ μέρη τῆς Γραφῆς. Ἔτσι ἄγγελοι παρουσιάζονται στὸν Ἀβραάμ, τοὺς φιλοξενεῖ καὶ κεῖνοι τοῦἀναγγέλλουν πότε θ’ ἀποκτήσει μωρό. Ἄγγελοι εἰδοποιοῦν τὸν Λὼτ νὰ φύγει ἀπὸ τὰ Σόδομα καὶ τὸνπροστατεύουν ἕως ὅτου φύγει. Ἄγγελοι παρουσιάζονται στὸν Δανιὴλ καὶ τοῦ ἀποκαλύπτουν τί σημαίνουν διάφορα ὁράματα ὅπως καὶ στὸν Ἰωάννη τὸν θεολόγο στὴν Ἀποκάλυψη. 

Ἄγγελος παρουσιάζεται στὸ Ζαχαρία καὶ τοῦ ἀναγγέλλει ὅτι θὰ γεννηθεῖ ὁ Πρόδρομος, ἄγγελος στὴ Μαρία, στὸν Ἰωσὴφ στὸ ὄνειρό του, στοὺς ποιμένες, στὶς μυροφόρες, καὶ ἀργότερα ἄγγελοι μιλοῦν γιὰ τὴν ἀνάληψητοῦ Χριστοῦ στοὺς μαθητές του, καὶ ἄγγελος ἐλευθερώνει τοὺς ἀποστόλους Πέτρο καὶ Ἰωάννη ἀπὸ τὴφυλακὴ ὅπως καὶ σὲ ἄλλη περίπτωση ἐλευθερώνει τὸν Πέτρο ἀπὸ τὴ φυλακὴ τοῦ Ἡρῴδη. Μιὰ ἄλληπροσφορὰ τῶν ἀγγέλων εἶναι νὰ μεταφέρουν στὸ θρόνο τοῦ Θεοῦ τὶς προσευχὲς τῶν ἁγίων ποὺ παρομοιάζονται μὲ θυμίαμα ποὺ βρίσκεται μέσα σὲ χρυσὲς φιάλες(ἀποκ.5,7).  

   Ἐπίσης ὅπως φαίνεται στὰ ὁράματα τῆς Ἀποκαλύψεως, ἄγγελοι τιμωροῦν τοὺς ἀσεβεῖς ἢ ἐξαγγέλλουν τὴν τιμωρία τους. Καὶ γιατί διακονοῦν τοὺς ἀνθρώπους; Ὄχι ὅτι ἔχει ἀνάγκη ὁ Θεὸς ἀπὸ τὴ βοήθειά τους γιὰ νὰ τοὺς σώσει, ἀλλὰ τοὺς καθιστὰ συνεργούς Του, γιὰ νὰ τοὺς δίνει τὴν εὐκαιρία νὰ ἱκανοποιοῦν τὴν ἀγαθότητά τους, νὰ τοὺς προσθέτει δόξα καὶ χαρά, καὶ νὰ τοὺς συνδέει μὲ τοὺς ἀνθρώπους.

 Κάθε ἄνθρωπος ἔχει τὸν ἄγγελό του.Γι’ αὐτὸ στὴ λειτουργία λέμε «Ἄγγελον εἰρήνης πιστὸν ὁδηγὸν φύλακα τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἠμῶν παρὰ τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα». Ὅπως καὶ στὸ «Ἀπόδειπνο», τὴν προσευχὴ δηλαδὴ μετὰ τὸ βραδυνὸ φαγητὸ καὶ πρὶν νὰ κοιμηθοῦμε, ἔχουμε εἰδικὴ προσευχὴ γιὰ τὸ φύλακα ἄγγελό μας.

    Καὶ κάτι ἄλλο ποὺ πρέπει νὰ γνωρίζουμε. Στὴν ἁγία Γραφὴ ἄγγελοι, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ οὐράνια πνεύματα,ὀνομάζονται καὶ οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἐκτελοῦν τὸ ἴδιο ἔργο μὲ τοὺς ἀγγέλους. Ἔτσι ἄγγελοι ὀνομάζονται οἱ ἐπίσκοποι, ἄγγελος ὀνομάζεται ὁ προφήτης Μαλαχίας καὶ ὁ βαπτιστὴς Ἰωάννης. Ἄγγελος ὀνομάζεται καὶ ὁ Χριστὸς ὡς ἄνθρωπος. Μάλιστα λέγεται τῆς μεγάλης βουλῆς ὁ ἄγγελος(Ἤσ.9,6) διότικαὶ αὐτὸς ὡς ἄνθρωπος ᾖρθε νὰ ἀναγγείλει στὸ κόσμο τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴ σωτηρία μας. Γι’ αὐτὸ ὁΠαῦλος, λέγει στὴν ἀρχὴ τῆς πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολῆς του, ὅτι τὸν καιρὸ τῆς Π.Δ. ὁ Θεὸς μίλησε διὰμέσου τῶν προφητῶν, τώρα δὲ στὶς ἔσχατες μέρες μίλησε διὰ μέσου τοῦ Υἱοῦ Του. Καὶ γὶ αὐτὸ στὴ ἔ΄ᾠδὴ τοῦ κανόνος τῶν Χριστουγέννων, ψάλλουμε στὸ πρῶτο τροπάριο, ποὺ λέγεται εἱρμός, τὰ ἑξῆς·«Θεὸς ὧν εἰρήνης, πατὴρ οἰκτιρμῶν, τῆς μεγάλης βουλῆς σου τὸν ἄγγελον, εἰρήνην παρεχόμενονἀπέστειλας ἠμίν».

    Ἐπίσης στὴν πατερικὴ φιλολογία καὶ στὴν ἐκκλησιαστικὴ ὑμνογραφία, ὀνομάζονται ἐπίγειοι ἄγγελοι ἢἰσάγγελοι ἢ ἐπουράνιοι ἄνθρωποι, πρόσωπα μεγάλης ἁγιότητας ὅπως ὁ προφήτης Ἠλίας, ἢ μεγάλοιἀσκητές, οἱ ὁποῖοι περιώρισαν στὸ ἐλάχιστο τὶς ἀνθρώπινες ἀνάγκες καὶ ἀσχολήθηκαν ὑπέρμετρα μὲ τὴννηστεία, τὴν ἀγρυπνία καὶ τὴν προσευχή. Ὑπάρχει τέλος καὶ ἕνας ἄνθρωπος ποὺ ἀναδείχθηκε ἀνώτερος καὶ ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους. Εἶναι ἡ Παναγία Θεοτόκος, ποὺ τὴν ὑμνοῦμε ὡς «τὴν τιμιωτέραν τῶν Χερουβὶμκαὶ ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφίμ».

    Ἃς ἔχουμε ὑπ’ ὄψιν, ὅτι ἄγγελοι μποροῦμε νὰ ὀνομασθοῦμε καὶ ἐμεῖς, ἐὰν κάνουμε -σὲ ἄλλο βαθμὸ βέβαια- ὅτι κάνουν οἱ προφῆτες, οἱ ἀπόστολοι, οἱ ἐπίσκοποι. Ἐὰν στὸ σπίτι μας, στὰ παιδιά μας, στὸν σύζυγο ἢ στὴν σύζυγο, στοὺς συγγενεῖς, στοὺς φίλους, στοὺς γνωστούς, μιλᾶμε γιὰ τὸ Θεό, μιλᾶμε γιὰ τὸ θέλημά Του, μιλᾶμε γιὰ τὸ σχέδιό του. Τὸ σπουδαιότερο ἐὰν μὲ καλωσύνη, μὲ ὑπομονή, μὲ ἀγάπη,τοὺς βοηθοῦμε στὴν ἓν Χριστῷ κατάρτιση καὶ σωτηρία τους. Γένοιτο.

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ