Ευχέλαιο

Ευχέλαιο είναι το μυστήριο, στο οποίο ο Χριστιανός δια της χρίσεως με αγιασμένο λάδι και με ευχές από τους ιερείς της Εκκλησίας λαμβάνει ιαματική χάρη, η οποία ενεργεί συμφωνά με τη θέληση του Θεού, για τη θεραπεία σώματος και ψυχής.

 

Ο Κύριος έστειλε τους μαθητές Του δύο δύο, για να κηρύξουν και τους έδωκε την εξουσία να αλείφουν τους ασθενείς με λάδι και να τους θεραπεύουν (Μαρκ. ς' 12-13).

 

Ο Αδελφόθεος Ιάκωβος γράφει στην Επιστολή του: «Είναι κάποιος από εσάς ασθενής; Ας προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας και ας προσευχηθούν επάνω του, αφού τον αλείψουν με λάδι στο όνομα του Κυρίου, και η προσευχή που έγινε με πίστη, θα θεραπεύσει τον ασθενή, ο Κύριος θα τον σηκώσει και αν έχει διαπράξει αμαρτίες, θα του συγχωρηθούν» (Ιακ. ε-(4-15).

 

Τα αισθητά σημεία του μυστηρίου είναι τρία:

 

1) το λάδι

 

2) η σταυροειδής επάλειψη με αυτό των μελών του σώματος και

 

3) η ευχή της Εκκλησίας.

 

Η επάλειψη γίνεται από τον ιερέα σε διάφορα μέρη του σώματος και συγκεκριμένα στο μέτωπο, στο πρόσωπο και στα χέρια. Η ευχή που διαβάζεται είναι η εξής: «Πάτερ άγιε, ιατρέ των ψυχών και των σωμάτων... ίασαι τον δούλον Σου (...) εκ της περιεχούσης αυτόν σωματικής και ψυχικής ασθενείας και ζωοποίησον αυτόν δια της χάριτος του Χριστού Σου...».

 

Σκοπός του μυστηρίου τούτου είναι:

 

1) η σωματική θεραπεία του αρρώστου και

 

2) η συγχώρηση των αμαρτιών του, αφού βέβαια γίνεται και εξομολόγηση μαζί με το Ευχέλαιο.

 

Είναι αναγκαία και εδώ η εξομολόγηση του αρρώστου αλλά και τον οικείων του ακόμη, που κάνουν το Ευχέλαιο για τη θεραπεία του, γιατί είναι πιθανό να έχει υποπέσει σε αμαρτήματα ο ασθενής και αυτές οι αμαρτίες να στέκουν αφορμή και αιτία της ασθενείας του. Πρέπει λοιπόν να φύγει η αιτία της ασθένειας, για να επέλθει και με τη χάρη του Ευχελαίου η θεραπεία από την ασθένεια.

 

Οι Ρωμαιοκαθολικοί το μυστήριο του Ευχελαίου το κάνουν μόνο μια φορά σε όσους είναι βαριά ασθενείς και ετοιμοθάνατοι. Εμείς οι Ορθόδοξοι το κάνουμε πάντοτε και σε ελαφρές ακόμη ασθένειες και κυρίως τη Μεγάλη Τετάρτη για όλους τους πιστούς, ασθενείς και υγιείς, «εις ίασιν ψυχής και σώματος».

Γάμος

Ο γάμος είναι το μυστήριο στο οποίο με την ιερολογία ο φυσικός δεσμός που συνάπτεται ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, οι οποίοι εκούσια ενώνονται, εξαγιάζεται και παρέχεται σε αυτούς η χάρη του Αγίου Πνεύματος που τους ενισχύει στην πραγμάτωση του θεσμού τούτου.

 

Οι σκοποί του γάμου είναι: 1) η αλληλοβοήθεια των συζύγων, 2) η συντήρηση και ο πολλαπλασιασμός του ανθρώπινου γένους γενικά και ιδιαίτερα των μελών της Εκκλησίας, 3) η χαλιναγώγηση και ηθικοποίηση των επιθυμιών τους και 4) η ανατροφή των τέκνων με την παιδεία και τη νουθεσία του Κυρίου.

 

Ο  κύριος  σκοπός του γάμου  βρίσκεται στην κοινωνία της αγάπης των προσώπων που τον συνάπτουν. Γι' αυτό και τα ζευγάρια που δεν αποκτούν παιδιά, από ενδεχόμενη στειρότητα, έχουν προορισμό την αλληλοσυμπλήρωση και τον εξαγιασμό τους.

 

Ο γάμος συστήθηκε από τον Τριαδικό Θεό στον παράδεισο και από το Σωτήρα Χριστό ανυψώθηκε σε μυστήριο μέγα. Ο άγιος Ιγνάτιος ο θεοφόρος λέει ότι ο γάμος πρέπει να γίνεται με τη γνώμη του Επισκόπου.

 

Τα αισθητά σημεία είναι δύο: 1) η ελεύθερη συγκατάθεση των νεονύμφων και 2) η ευλογία από τον ιερέα.

 

Η πανηγυρική εκκλησιαστική τελετή του μυστηρίου έχει μια βαθειά σε νόημα ιερολογία. Οι δεήσεις επικαλούνται την ευλογία του Θεού, μνημονεύουν όλα τα ευλογημένα ζευγάρια της Παλαιάς Διαθήκης και εύχονται ευτυχία, πολυτεκνία και καλλιτεκνία. Η αγάπη, που συνδέει το Χριστό και την Εκκλησία, πρέπει να συνδέει και τους δυο συζύγους. Το λίγο κρασί που θα πιουν κατά την ακολουθία και μάλιστα από το ίδιο ποτήρι, εκφράζει την κοινή ζωή που θα κάνουν.

 

Ο νέος άνθρωπος χρειάζεται να ετοιμάσει τον εαυτό του για τη νέα ζωή του. Όπως όλα τα μεγάλα έργα, έτσι και ο γάμος δε θέλει βιασύνη. Η πνευματική ωριμότητα βοηθάει στη σωστή εκλογή του συντρόφου. Ο νέος και η νέα πρέπει κανονικά να ανήκουν στο ίδιο κοινωνικό περιβάλλον να έχουν τις ίδιες ιδέες για τη ζωή και να αγαπιούνται.

 

Απαραίτητη είναι η ψυχική και σωματική υγεία. Η έλλειψη της πιθανόν να δημιουργήσει αργότερα προβλήματα.

 

Μια νέα οικογένεια χρειάζεται επαγγελματική και οικονομική θεμελίωση. Αυτό δεν πρέπει ούτε να υποτιμάται ούτε να υπερεκτιμάται. Μερικοί νομίζουν ότι τα πολλά χρήματα σημαίνουν ευτυχία στο γάμο. Αυτό δεν είναι σωστό. Η αγάπη μας πρέπει να στρέφεται στο πρόσωπο και το χαρακτήρα του μελλοντικού ή της μελλοντικής συντρόφου κι όχι στα πλούτη.

 

Στην Αγία Γραφή τονίζεται ότι εξαιτίας του γάμου εγκαταλείπει ο άνθρωπος τον πατέρα του και τη μητέρα του και ενώνεται με τη γυναίκα του σε μία σάρκα. Το αντρόγυνο και οι γονείς τους πρέπει να βρουν τη χρυσή τομή, ώστε να μην υπάρχουν ούτε οι παρεμβάσεις, οι οποίες δημιουργούν προβλήματα, ούτε ψυχρότητες με πρόσωπα σεβαστά και αγαπητά.

 

Ο γάμος, σύμφωνα με τα λόγια του Κυρίου, είναι αδιάλυτος. Δυστυχώς στην εποχή μας τα ήθη είναι χαλαρά, η ιερότητα του γάμου παραγνωρίζεται και τα διαζύγια είναι εύκολα. Όμως οι γνήσιοι Χριστιανοί καλούνται, με οδηγό το φως της χριστιανικής πίστεως και διδασκαλίας, να κρατήσουν ψηλά την ένωση τους, ο ένας να κατανοεί τον άλλον, να ανέχεται τις αδυναμίες του και να τον βοηθεί με το παράδειγμά του να τις ξεπεράσει.

Ιερωσύνη

Ιερωσύνη είναι το μυστήριο στο οποίο με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος και την επίθεση των χεριών του Επισκόπου στον χειροτονούμενο κατεβαίνει η θεία Χάρη, τον σφραγίζει ανεξάλειπτα και τον εγκαθιστά σε έναν από τους τρείς ιερατικούς βαθμούς, κάνοντας τον άξιο λειτουργό της Εκκλησίας.

 

Το μυστήριο της Ιερωσύνης ιδρύθηκε από τον Κύριο και ετελείτο από τους Αποστόλους, οι οποίοι με τη χειροτονία και την προσευχή εγκαθιστούσαν στις Εκκλησίες, Επισκόπους και Πρεσβύτερους και Διακόνους.  Μετέδιδαν  σ'  αυτούς την τριπλή ιερατική εξουσία να κηρύττουν το θείο λόγο να τελούν τα μυστήρια και να ποιμαίνουν την Εκκλησία.

 

Τα αισθητά σημεία του μυστηρίου είναι δύο: η επίθεση των χεριών του Επισκόπου και η εξής ευχή: «Η θεία Χάρις, η πάντοτε τα ασθενή θεραπεύουσα και τα ελλείποντα αναπληρούσα, προχειρίζεται τον ... εις ... Ευξώμεθα ουν υπέρ αυτού, ίνα έλθει επ' αυτόν η Χάρις του Παναγίου Πνεύματος».

 

Τις χειροτονίες όλων των κληρικών τελούν μόνο οι Επίσκοποι, οι οποίοι έλαβαν την εξουσία αυτή από τους Αποστόλους.  Ο Επίσκοπος χειροτονείται από δύο ή τρεις Επισκόπους, ο Πρεσβύτερος και ο Διάκονος από έναν Επίσκοπο και στις γυναίκες απαγορεύεται κάθε χειροτονία.

 

Μετά τη χειροτονία απαγορεύεται ο γάμος σε όλους τους βαθμούς, ενώ στους Επισκόπους απαγορεύεται και πριν την χειροτονία. Εξαιρούνται οι ιερείς που έχουν περιέλθει σε χηρεία.

 

Ο Διάκονος διακονεί, δηλαδή είναι βοηθός των επισκόπων και Πρεσβυτέρων και δεν μπορεί μόνος του να τελεί καμία ιερή τελετή. Ο Ιερέας τελεί όλα τα μυστήρια εκτός του αγιασμού του Μύρου, της χειροτονίας και των εγκαινίων του ναού, που τελεί μόνο ο Επίσκοπος.

 

Ο Επίσκοπος είναι η ανωτέρα εξουσία στην Εκκλησία. Αυτός χειροτονεί τους Πρεσβυτέρους και Διακόνους, ποιμαίνει το λαό του, διδάσκει και τελεί όλα τα μυστήρια.

 

Η Εκκλησία έχει ορίσει ότι δεν μπορεί οποιοσδήποτε πιστός να γίνει κληρικός. Πρέπει: 1) να το επιθυμεί από αγνά και μόνο ελατήρια ο ίδιος, 2) να έχει ενάρετη ζωή και καλή μαρτυρία από την εκκλησιαστική κοινότητα που ανήκει, 3) να μην έχει περιπέσει σε θανάσιμο αμάρτημα, έστω και από αμέλεια, 4) να έχει πνευματική μόρφωση και ικανότητα να κηρύττει και να καθοδηγεί τους άλλους, προσπαθώντας ο ίδιος να είναι το παράδειγμα.

 

Είναι ευλογία και χάρη ιδιαίτερη του Θεού ότι η Εκκλησία μας έχει πολλούς καλούς κληρικούς, θα πρέπει όμως όλοι οι πιστοί να προσεύχονται και ιδιαίτερα οι Χριστιανοί γονείς, που έχουν παιδιά με τέτοια κλήση, να αναδεικνύει ο Κύριος άξιους συνεχιστές του μοναδικού Του έργου ώστε με θριαμβευτική χαρά να αναφωνεί ο λαός κατά τη χειροτονία το «άξιος».

 

Και οι λαϊκοί μετέχουν στο έργο της Εκκλησίας. Συγκεκριμένα συμμετέχουν στη διοίκηση, στο Θείο Κήρυγμα και στην κατήχηση που γίνεται στους Ναούς.

Χρίσμα

Κατά την διάρκεια του βαπτίσματος γίνεται από τον ιερέα το Μυστήριο του Χρίσματος. Ο χριόμενος παίρνει τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, για να ενισχυθεί και να τελειοποιηθεί στη νέα κατά Χριστό ζωή, που άρχισε με το Βάπτισμα.Κατά την διάρκεια του βαπτίσματος γίνεται από τον ιερέα το Μυστήριο του Χρίσματος. Ο χριόμενος παίρνει τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, για να ενισχυθεί και να τελειοποιηθεί στη νέα κατά Χριστό ζωή, που άρχισε με το Βάπτισμα.

Από τις Πράξεις των Αποστόλων μαθαίνουμε ότι οι Απόστολοι μετέδιδαν τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος με την επίθεση των χεριών τους στους βαπτισθέντας. Αργότερα η επίθεση των χεριών αντικαταστάθηκε με τη χρήση του αγίου Μύρου.

Το άγιο Μύρο αποτελείται από λάδι και σαράντα αρωματώδεις ουσίες (τριαντάφυλλο, βασιλικό, δεντρολίβανο, γιασεμί κ.λπ.) και συμβολίζει τα πολλά και διάφορα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.

Η Εκκλησία της Ελλάδος προμηθεύεται το άγιο Μύρο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως. Το Πατριαρχείο ετοιμάζει άγιο Μύρο κάθε χρόνο τη Μεγάλη Τετάρτη και το καθαγιάζει στον πατριαρχικό ναό τη Μεγάλη Πέμπτη σε τελετή, στην οποία συλλειτουργούν ο Πατριάρχης και άλλοι αρχιερείς.

Το Μυστήριο του Χρίσματος γίνεται από τον Επίσκοπο ή τον ιερέα δια της σταυροειδούς χρίσεως του Χριστιανού σε διάφορα μέρη του σώματος. Σε κάθε τέτοια χρήση επαναλαμβάνεται η ευχή: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου. Αμήν».

Γίνεται το Χρίσμα στο κεφάλι σαν έδρα του νου, ώστε οι σκέψεις να είναι πάντα θεάρεστες. Στα αυτιά για να ακούνε τα λόγια του Θεού και καθετί καλό. Στα χέρια, για να πράττουν έργα αγάπης, καλοσύνης και αρετής. Στο στήθος ώστε η αγάπη στον Κύριο να είναι διαρκής και θερμή και τα συναισθήματα να είναι άγια. Στην πλάτη, για να μπορεί να σηκώνει το Σταυρό του Χριστού. Στα πόδια, για να οδηγούν το σώμα στον τόπο της λατρείας, να πηγαίνουν, όπου πρέπει για έργα αγάπης και αρετής και ποτέ σε τόπους, που υπάρχει η διαφθορά και η αμαρτία.

Τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, όπως μας το αναφέρει ο Απόστολος Παύλος, είναι: «η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η μακροθυμία, η χρηστότης, η αγαθωσύνη, η πίστις, η πραότης και η εγκράτεια.

Το Άγιο Πνεύμα με τα Μυστήρια του Αγίου Βαπτίσματος και του Χρίσματος "κατοικεί τώρα στην ψυχή μας. Ας θυμόμαστε τα λόγια του Αποστόλου Παύλου: «Μη λυπείτε το Άγιο, Πνεύμα του Θεού, σφραγιστήκατε με αυτό την ημέρα της απολυτρωσεως».

Βάπτισμα

Το σπουδαιότερο μυστήριο της χριστιανικής θρησκείας είναι το Βάπτισμα, γιατί μόνο αφού βαπτισθεί κάποιος, γίνεται μέλος της Εκκλησίας και θεωρείται Χριστιανός.

 

Στο Βάπτισμα με την τριπλή κατάδυση και ανάδυση στο αγιασμένο νερό εις το όνομα της Αγίας Τριάδος ο βαπτιζόμενος απαλάσσεται από το προπατορικό αμάρτημα και από τις προσωπικές του αμαρτίες (στην περίπτωση του ενήλικου) και αναγεννιέται με τη θεία Χάρη.

 

Το Βάπτισμα το συνέστησε ο ίδιος ο Κύριος πριν την Ανάληψη Του, όταν είπε στους μαθητές Του: «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη'19).

 

Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός βαπτίσθηκε από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο στον Ιορδάνη ποταμό, όπου φανερώθηκε η Αγία Τριάδα.

 

Τα αισθητά σημεία του μυστηρίου είναι:

 

1) Το νερό, που είναι το φυσικό μέσο καθαρισμού. Επιτυχώς λοιπόν μπορεί να συμβολίσει τον πνευματικό καθαρισμό του πιστού από την αμαρτία. Επίσης το νερό χαρίζει ζωή και δύναμη. Έτσι είναι κατάλληλο να συμβολίσει την πνευματική ζωή.

 

2) Η τριπλή κατάδυση. Γίνεται στο όνομα της Αγίας Τριάδος και συμβολίζει την τριήμερη ταφή και Ανάσταση του Σωτήρος.

 

3) Τα λόγια του ιερέα: «βαπτίζεται ο δούλος του Θεού (...) εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».

 

Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια οι άνθρωποι βαπτίζονταν μεγάλοι. Πριν βαπτιστούν έπρεπε να κατηχηθούν, να διδαχτούν δηλαδή τις αλήθειες της πίστεως και να απαρνηθούν τις ειδωλολατρικές συνήθειες και αντιλήψεις.

 

Στην εποχή μας την απάρνηση του σατανά και τη σύνταξη με το Χριστό ομολογεί ο ανάδοχος, που είναι αντιπρόσωπος του νηπίου. Ονομάζεται ανάδοχος, γιατί αναδέχεται και αναλαμβάνει την ευθύνη της χριστιανικής μορφώσεως του αναδεκτού.

 

Ο νηπιοβαπτισμός σαν θεσμός είναι ευλογία και τιμή για τα παιδιά, ώστε να μη στερούνται τη θεία Χάρη, αλλά απαλλαγμένα από το προπατορικό αμάρτημα να αυξάνουν σωματικά και πνευματικά. Όμως, όταν μεγαλώσουν, πρέπει να φροντίσουν πολύ για τη χριστιανική τους μόρφωση. Η υπόσχεση συντάσσομαι με το Χριστό, πρέπει να εκπληρωθεί. Για το σκοπό αυτό η Εκκλησία έχει καθιερώοει το θεσμό των Κατηχητικών Σχολείων και η πολιτεία, που έχει επίσημη θρησκεία την Ορθόδοξη Χριστιανική, έχει ειδικό μάθημα σε όλα τα σχολεία.

 

Τα όσα γίνονται πριν από την τελετή του Βαπτίσματος, θυμίζουν την κατήχηση, που γινόταν παλαιότερα. Ο ιερέας διαβάζει ορισμένες ευχές, που ονομάζονται εξορκισμοί. Με αυτές εξορκίζεται ο διάβολος να αναχωρήσει από το βαπτιζόμενο. Κατόπιν ο ιερέας στρέφει αυτόν που πρόκειται να βαπτιστεί προς δυσμάς, στο βασίλειο του Σατανά. Εδώ γίνεται η απόταξη. Έπειτα γίνεται η στροφή προς ανατολάς, προς τον πνευματικό ήλιο της δικαιοσύνης, τον Ιησού Χριστό. Εδώ γίνεται η σύνταξη. Ο βαπτιζόμενος ομολογεί ότι συντάσσεται με το Χριστό, δηλαδή θα ακολουθήσει το Χριστό, θα γίνει οπαδός Του. Αυτό το βεβαιώνει απαγγέλοντας το Σύμβολο της Πίστεως.

 

Το νερό αγιάζεται με τρεις ευχές του ιερέα και με το σημείο του Σταυρού, που γίνεται μέσα στο νερό με το χέρι του ιερέα. Η χρήση του λαδιού και η επάλειψη του νηπίου με αυτό έχει τη συμβολική έννοια ότι ο πιστός θα παλεύει με το διάβολο, όπως οι αθλητές, που αλείβονταν παλιά με λάδι στις παλαίστρες.

 

Στο κύριο μέρος της ακολουθίας έχουμε το τριπλό βούτηγμα στην κολυμβήθρα στο όνομα της Αγίας Τριάδος, το Χρίσμα, την περιφορά γύρω από την κολυμβήθρα και την τριχοκουρία. Η περιφορά είναι χαρμόσυνη και πανηγυρική. Το λευκό χρώμα που κυριαρχεί (ρούχα, λαμπάδες) συμβολίζει την ψυχική καθαρότητα. Αυτός που βαπτίστηκε, ανήκει πλέον στο Χριστό και προσφέρει σ' Αυτόν, ως πρώτη θυσία, λίγες τρίχες από την κεφαλή του. Ο στίχος του Αποστόλου Παύλου: «όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε» (Γαλ. γ' 27), μας θυμίζει την μεγάλη αλήθεια ότι με το Βάπτισμα πήραμε το Χριστό στην ύπαρξη μας.

 

Σε περίπτωση κινδύνου ενός αβάπτιστου η Εκκλησία αναγνωρίζει το αεροβάπτισμα με τα λόγια: «Βαπτίζεται ο δούλος του Θεού (...) εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Το Βάπτισμα αυτό μπορεί να το κάνει οποιοσδήποτε Χριστιανός. 'Οταν όμως επιζήσει ο «αεροβαπτισμένος» το Βάπτισμα τελείται από τον ιερέα κανονικά. Το κανονικά τελεσμένο Βάπτισμα είναι ανεπανάληπτο. 

 

Εξάλλου για τα νήπια, που πεθαίνουν αβάπτιστα μερικοί Πατέρες της Εκκλησίας υποστηρίζουν ότι θα βρίσκονται σε «μέση κατάσταση», ούτε θα κολάζονται αλλά ούτε και θα δοξάζονται. Η Αγία Γραφή όμως δε μας λέει τίποτα το σχετικό. Η πλήρης αποκάλυψη μας επιφυλάσσεται στην άλλη ζωή.

 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Μυστήριο είναι, κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας, τρόπος αγιασμού των πιστών με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, το οποίο, μέοω μίας αισθητής και προσεγγίσιμης στον άνθρωπο διαδικασίας, μεταδίδει την Θεία Χάρη με τρόπο ακατάληπτο για την ανθρώπινη διάνοια.

   ΤΑ ΕΠΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ

Το Βάπτισμα

το Χρίσμα

η Θεία Ευχαριστία

η Μετάνοια - Εξομολόγηση

η Ιερωσύνη

ο Γάμος

και το Ευχέλαιο.

Η πιο σπουδαία, η πιο ιερή, η πιο άγια στιγμή της ζωής μας είναι, όταν κοινωνούμε τα Άχραντα Μυστήρια.

 

Το μεγάλο μυστήριο ιδρύθηκε από τον Κύριο μας το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης. Ενώ ο Κύριος έτρωγε με τους μαθητές του, πήρε στο χέρια του τον άρτο, ευχαρίστησε τον Πατέρα του, έκοψε σε τεμάχια τον άρτο και είπε: «Λάβετε, φάγετε τούτο εστί το σώμα μου το υπέρ υμών κλώμενον, τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν». Στη συνέχεια πήρε το ποτήρι με τον οίνο, πάλι ευχαρίστησε τον Θεό και το πρόσφερε στους μαθητές λέγοντας: "Τούτο εστί το αίμα μου το της καινής διαθήκης, το περί πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών».

 

Η θεία Ευχαριστία έχει δύο όψεις. Είναι μυστήριο και θυσία. Μυστήριο, γιατί ο άρτος και ο οίνος με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα του Κυρίου. Θυσία, γιατί επαναλαμβάνεται αναίμακτα η σταυρική θυσία του Γολγοθά.

 

Για να τελεσθεί η θεία Ευχαριστία χρειάζονται: α) ο άρτος ένζυμος, δηλαδή το πρόσφορο και ο οίνος (ανάμα), β) ο ιερέας που πρέπει να είναι κανονικά χειροτονημένος και η Αγία Τράπεζα, γ) η ευχή του καθαγιασμού, η οποία αποτελεί το κέντρο της θείας Λειτουργίας.Έτσι κάθε φορά, που τελείται το μεγάλο και φρικτό αυτό μυστήριο, προσφέρεται:

 

α) σε ανάμνηση του λυτρωτικού θανάτου και της αναστάσεως του Σωτήρα Χριστού, αλλά και για δοξολογία και ευχαριστία του, β) για την ανάπαυση των κεκοιμημένων Ορθόδοξων Χριστιανών και γ) για βοήθεια και συγχώρεση αυτών που συμμετέχουν στο μυστήριο.

 

Η θεία Ευχαριστία είναι μία, γιατί ένας είναι και ο προσφερόμενος Ιησούς Χριστός. Σε κάθε χώρα, όπου ζει η Ορθοδοξία, από τη Σιβηρία μέχρι την  Αυστραλία και από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την Κορέα, τελείται η ίδια θεία Λειτουργία με το ίδιο τυπικό.    

                   '

Είναι άγιο, γιατί κέντρο της είναι ο άγιος Κύριος, ο οποίος προσφέρει τα τίμια δώρα και συγχρόνως προσφέρεται ο ίδιος.

 

Είναι καθολική. Προσφέρεται πάντοτε για όλη την οικουμένη. Τελείται στην ελληνική γλώσσα αλλά και στη ρωσική, αραβική, ιαπωνική, στη γλώσσα της Ουγκάντας κ.λπ.

 

Είναι αποστολική, γιατί τίποτα το ουσιαστικό από όσα εγκαθίδρυσε ο Χριστός μας και οι Απόστολοι δεν εξαφανίστηκε.

  

Η θεία Λειτουργία δεν μπορεί ποτέ να παλαιωθεί, γιατί είναι εκδήλωση της ζωντανής Εκκλησίας, μέσα στην οποία ζει το Άγιο Πνεύμα. Αυτό διδάσκει την Εκκλησία να λατρεύει τον Τριαδικό Θεό πνευματικά και αληθινά.

 

Ποιος όμως είναι ο σκοπός, για τον οποίο τελείται το μυστήριο της θείας Κοινωνίας; Όπως το φανερώνει και η λέξη σκοπός είναι η Κοινωνία και η μετάληψη. Αλλά με μια προετοιμασία; Σε αυτό το μεγάλο ζήτημα μας καθοδηγεί η Αγία Γραφή, η θεία Λειτουργία και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας.

 

Ο Απόστολος Παύλος μας λέει: «Ας εξετάζει κάθε άνθρωπος   τον   εαυτό του και  έτσι προετοιμασμένος ας τρώγει από τον καθαγιασμένο άρτο και ας πίνει από το καθαγιασμένο ποτήρι (Α' Κορ. ια' 25). Στη θεία Λειτουργία ακούμε ότι πρέπει να πλησιάζουμε το Θεό με όλη μας τη καρδιά, με φόβο, πίστη και αγάπη, με καθαρή συνειδηση, «ανενόχως και ακατακρίτως». Πόσο αγνές πρέπει να είναι οι καρδιές μας, που θα δεχτούν το άχραντο σώμα και το τίμιο αίμα; Πρέπει οπωσδήποτε να έχουν πλυθεί στο ιερό λουτρό της μετανοίας και ειλικρινής εξομολόγησης και να μην περιοριζόμαστε μόνο σε μια συγχωρητική ευχή.

                 

Ας ακούσουμε καλύτερα εκείνον, που συνέταξε το αριστούργημα της θείας Λειτουργίας, την άγια ψυχή του φλογερού Χρυσοστόμου, «Όταν πρόκειται, γράφει, να κοινωνήσετε, πρέπει πριν από πολλές ημέρες να καθαρίσετε τον εαυτό σας με τη μετάνοια και την προσευχή, με νηστεία και ελεημοσύνη.  Να  αφιερώνετε  χρόνο  σε πνευματικές  απασχολήσεις  και  να  μην επιστρέφετε πάλι, όπως ο σκύλος στον ίδιο εμετό».

  

Οι ωφέλειες από την θεία Ευχαριστία είναι πολλές. Η ίδια η θεία Λειτουργία λέει ότι κοινωνούμε, για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες μας, για να πάρουμε τις δωρεές   του   Αγίου   Πνεύματος,   για   να κληρονομήσουμε την αιώνια βασιλεία, για να έχουμε θάρρος και παρρησία ενώπιον του Θεού. Η θεία Κοινωνία μας ενώνει με το Χριστό αλλά και μεταξύ μας. Ο ιερός Αυγουστίνος γράφει ότι είναι σημείο ενότητας ανάμεσα στους ανθρώπους και δεσμός αγάπης. Ιδιαίτερα κατά τις στιγμές των πειρασμών και των θλίψεων, στις διάφορες ασθένειες και δοκιμασίες η θεία Μετάληψη είναι φάρμακο και για την ψυχή και για το σώμα.

   

Τίθεται όμως το ερώτημα: κάθε πόσο πρέπει να κοινωνούμε; Την απάντηση θα μας τη δώσει ο εξομολόγος μας. Αυτός ως έμπειρος πνευματικός, θα μας πει κάθε πότε πρέπει να παίρνουμε το «φάρμακο της αθανασίας». Οι Πράξεις των Αποστόλων γράφουν ότι οι πρώτοι Χριστιανοί περίμεναν με ανυπομονησία, πότε θα γίνει η θεία Ευχαριστία.

  

Ο απολογητής και μάρτυρας Ιουστίνος, που έζησε το δεύτερο μ.Χ. αιώνα, αναφέρει στην Α' απολογία του ότι κοινωνούσαν όλοι οι παρόντες στη θεία Λειτουργία και στους απόντες έστελναν τη θεία Κοινωνία με τους διακόνους ή τις διακόνισσες.

Ακόμη και οι οδοιπόροι έπαιρναν μαζί τους στα ταξίδια τους άγιο άρτο, για να κοινωνούν. Ο Μέγας Βασίλειος γράφει σε μια επιστολή του ότι στην επαρχία του κοινωνούσαν τέσσερις φορές την εβδομάδα. Η Λειτουργία των Προηγιασμένων καθιερώθηκε, γιατί στους αρχαίους Χριστιανούς δεν ήταν αρκετό να κοινωνούν δύο φορές την εβδομάδα.

  

Οι πιστοί Χριστιανοί πρέπει να οικοδομήσουμε στο ιερό Θυσιαστήριο μια νέα κοινωνία πιο ευτυχισμένη. Με επιμελημένη προπαρασκευή και εξαγνισμένη καρδιά ας προσερχόμαστε στη Θεία πηγή, όπως το διψασμένο ελάφι στις πηγές των υδάτων.

Το μυστηριον της ιερας εξομολογησεως

Τὸ μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως θεμελιώθηκε ἀπὸ τὸν Χριστὸ τὴν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεώς του τὸ ἑσπέρας. Ἀφοῦ μπῆκε μέσα στὸ ὑπερῶο «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν» τοὺς εἶπε: «Λάβετε Πνεῦμα ἅγιον, ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας ἀφίενται αὐτοῖς…» Ποιὰ θὰ ἦταν ἡ ἑρμηνεία ἐδῶ; Δείχνει ὅτι διὰ τῆς Ἐξομολογήσεως ὁ ἄνθρωπος ἀνασταίνεται ἀπὸ τὸν θάνατο τῶν ἁμαρτιῶν του. Κανένα μυστήριο δὲν θεμελιώθηκε τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα παρὰ τὸ Μυστήριο τῆς Μετανοίας. Ὁ Χριστὸς ἔμελλε νὰ φύγει ἀπὸ τὴν γῆ καὶ ἔδωσε στοὺς Ἀποστόλους Του τὴν ἐξουσία τῆς συγχωρήσεως τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ λαοῦ. Τὸ Μυστήριο αὐτὸ εἶναι μία ἀνάστασις ἐκ νεκρῶν του ἀνθρώπου, τῆς ψυχῆς του. Νομίζω γι᾿ αὐτὸ θεμελιώθηκε τὸ Πάσχα, ὥστε ἐμεῖς διὰ τῆς Ἐξομολογήσεως καὶ τῆς ἐγκαταλείψεως τῆς ἁμαρτίας ν᾿ ἀναστηθοῦμε μαζὶ μὲ τὸν Χριστὸ στὴν αἰώνια ζωή.

Μιὰ σωστὴ ἐξομολόγησις εἶναι ἕνα εἶδος κατηχήσεως.

Ἐξετάζεις τὸν ἑαυτό σου καὶ ἐρωτᾶς: «Τί ἔκανα»; Αὐτὸς ὁ αὐτοέλεγχος εἶναι μία σωστὴ τοποθέτησις ἀπέναντι στὸν Θεὸ καὶ στὸν ἑαυτό σου. Μὴ κάνετε μία ἐξομολόγηση τυπική, διανοητική, ἀλλὰ συναισθηματική, λέγοντας: «Αὐτὸ ἔκανα». Νὰ λέγετε τὴν ἁμαρτία σας μὲ «τὸν μοῦστο της», διότι ἡ ἐξομολόγησις μέσω ἐρωτήσεων ἢ γραπτοῦ καταλόγου ἁμαρτιῶν, καταντᾶ μία διανοητικὴ καὶ ἀσυναίσθητη ἐξομολόγησις. Αὐτὸ εἶναι τὸ μυστήριο ποὺ σώζει ἀπὸ τὸν κατακλυσμὸ τῆς ἁμαρτίας. Σὰν νὰ μᾶς λέγει ὁ Χριστός: «Ὅ,τι συγχωρεῖτε ἐσεῖς -ἐπίσκοποι καὶ ἱερεῖς- συγχωρῶ καὶ Ἐγώ». Οἱ συγχωρημένες ἁμαρτίες, δὲν λαμβάνονται πλέον ὑπ᾿ ὄψιν λέγει καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος οὔτε στὰ τελώνια τοῦ ἀέρος, οὔτε στὴν Μέλλουσα Κρίση ὅπου τὸ μεγαλύτερο πράγμα ποὺ πρέπει ἐκεῖ νὰ παρουσιάσουμε εἶναι ἡ λύσις τῶν ἁμαρτιῶν μας.

Ἀντιλαμβάνεσαι, ἀδελφέ μου, πόσο εὔκολο εἶναι νὰ σωθεῖς; Καὶ πηγαίνεις νὰ τὰ εἰπεῖς, ὄχι σὲ ἕνα ἄγγελο, ἀλλὰ σ᾿ ἕνα συνάνθρωπό σου! Δὲν πρέπει νὰ ὑπάρχει ντροπὴ στὴν ἐξομολόγηση. Αὐτὸ εἶναι τὸ πιὸ ἀποτελεσματικὸ ὅπλο τοῦ διαβόλου, νὰ ντρέπεσαι νὰ ἐξομολογηθεῖς. Ἐὰν ντρέπεσαι, κρύβεις τὶς ἁμαρτίες σου καὶ δὲν συγχωρεῖσαι οὔτε ἐδῶ, οὔτε στὴν ἄλλη ζωή. Μιὰ σωστὴ ἐξομολόγησις σημαίνει νὰ τὰ εἰπεῖς ὅλα. Πρῶτα νὰ ἐξετάζεις μὲ λεπτομέρειες τὸ κάθε τί στὴν ζωή σου, νὰ ἐλέγχεις μὲ εἰλικρίνεια τὸν ἑαυτό σου καὶ εἶναι μεγάλο λάθος νὰ μὴ καταγράφης αὐτὰ ποὺ θέλεις νὰ εἰπεῖς. Μπορεῖς ἐπίσης νὰ ἐπαναλάβεις στὴν ἐξομολόγηση κάποιο παράπτωμά σου, ἐὰν νομίζεις διότι δὲν γνωρίζεις, ἐὰν τὸ εἶπες παλαιότερα ἐπειδὴ δὲν τὸ εἶχες σημειώσει στὸ χαρτί.

Παρακολούθησε τὸν ἑαυτό σου, ἔλεγχε τὰ βήματά σου καὶ τοὺς λογισμούς σου. Διότι, ἐὰν σκέπτεσαι ὅτι θὰ πρέπει σὲ λίγο διάστημα νὰ ἐξομολογηθεῖς, θὰ ἔχεις φόβο στὴ διάπραξη μιᾶς ἁμαρτίας καὶ ἔτσι θὰ ἔχεις μία σωστὴ διαγωγή. Προσοχὴ νὰ μὴ σὲ πιάσει ὁ θάνατος ἀπροετοίμαστο. Θὰ ἠμποροῦσα νὰ εἰπῶ, νὰ μὴ ἔλθει ἡ νύκτα καὶ εἶσαι ἀκόμη ἀνεξομολόγητος. Νὰ μὴ κρύβεις μέσα σου μιὰ ἁμαρτία ἢ τὴν εἶπες ἐπισκιασμένα.

Δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀφήνεις μὲ τὰ ὅσα λέγεις, καλὴ ἐντύπωση στὸν Πνευματικὸ γιὰ τὴν ζωή σου.

Ὁ Πνευματικὸς αἰσθάνεται καλά, ὅταν ἐσὺ τοῦ λέγεις τὶς πιὸ μισητὲς ἁμαρτίες σου. Καὶ ἔχει χαρά, διότι ἐλαφρώνει ἡ ψυχή σου καὶ βγαίνει ἀπὸ τὸν βυθὸ τῆς ἁμαρτίας. Ἐνῶ εἶσαι βυθισμένος στὰ δυὸ μέτρα, γιατί τοῦ λέγεις ὅτι εἶσαι μόνο στὸν μισὸ πόντο; Ἐξομολογήσου καθαρά. Δὲν ἔχει ἀνάγκη ὁ Πνευματικὸς ἀπὸ σένα νὰ ἐπαινεῖς τὸν ἑαυτό σου. Ἀκόμη νὰ σοῦ εἰπῶ καὶ κάτι ἄλλο, ὅτι εἶναι γεμάτος ἀπὸ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ, σὲ αἰσθάνεται, δὲν εἶναι βλάκας καὶ σὲ κατανοεῖ. Πιστεύεις ὅτι ὁ Θεὸς κάνει Πνευματικὸ τὸν ὁποιονδήποτε; Σὲ αἰσθάνεται καὶ μπορεῖ ἀκόμη καὶ λεπτομέρειες τῶν ἁμαρτιῶν σου νὰ σοῦ πεῖ. Ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ σοῦ δώσει τὴν ἐντύπωση ὅτι ξέρει τὶς ἁμαρτίες σου. Τοῦ ἀποκαλύπτει ὁ Θεὸς μὲ κάποιο τρόπο καὶ ἐσὺ ἐκπλήττεσαι. Καὶ ὕστερα δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει τόσο πολὺ ἡ γνώμη Τοῦ Πνευματικοῦ ποὺ θὰ κάνη γιὰ μᾶς, ἀλλὰ κυρίως μᾶς ἐνδιαφέρει τὸ γεγονὸς ὅτι ἐσὺ πέτυχες νὰ λυτρωθεῖς καὶ δὲν καταστράφηκες. Διότι, ἀδελφοί μου, εἴτε στὴν ἐξομολόγηση θὰ πεῖτε τὶς ἁμαρτίες σας γιὰ νὰ συγχωρηθῆτε εἴτε στὴν μέλλουσα Κρίση γιὰ τὴν τιμωρία, ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι θὰ φανερωθοῦν καὶ δὲν θὰ μείνουν ποτὲ μυστικές. Αὐτὸ ἂς τὸ ξέρη ὅλος ὁ κόσμος. Καὶ ἐκεῖ στὴν Κρίση θὰ εἶναι παρὼν καὶ ὁ Πνευματικός, ὅπου δὲν θὰ ἔχουμε πὼς νὰ δικαιολογηθοῦμε οὔτε ἐμεῖς, οὔτε ἐκεῖνος.